Verhalen vertellen

een analyse vanuit evolutionaire psychologie.

Yves Heymans

Scriptie voorgelegd voor het behalen van de graad van
Licentiaat in de Communicatiewetenschappen.

Academiejaar: 2002-2003

Universiteit Gent

Promotor: Prof. Dr. P. VYNCKE

Algemene inleiding

Probleemstelling

I. Het leven zoals het is met een oeroud brein: evolutionaire psychologie

    1. Darwin: natuurlijke en seksuele selectie

        1.1. Hoe natuurlijke selectie voor adaptaties zorgt

        1.2. Seksuele selectie

    2. Mendel: het gen

    3. Inclusieve fitness en altruïsme tegenover verwanten

    4. Evolutionaire psychologie: de voorlopers

    5. Evolutionaire psychologie

        5.1. Problemen van overleving en groei

            5.1.1. Voedsel

            5.1.2. Woonplaats

            5.1.3. Angsten en fobieën

        5.2. Problemen van voortplanting

            5.2.1.What women want

            5.2.2. Mannelijke strategieën en voorkeuren

        5.3. Problemen van ouderschap en verwantschap

        5.4. Groepsproblemen

            5.4.1. Het ontstaan van groepen

            5.4.2. Gevolgen van het groepsleven

        5.5. Onze grote hersenen

        5.6. Cultuur

        5.7. Kunst

        5.8. Taal

            5.8.1. Taalmechanismen

            5.8.2. Taalontwikkeling

            5.8.3. Fylogenetische ontwikkeling van taal

        5.8.4. Functies van taal

II. Vertellen en evolutionaire psychologie

    1. Is vertellen adaptief gedrag?

    2. Vertelmechanismen

    3. De ontogenese en fylogenese van het vertellen

    4. De functies van vertellen

        4.1. Het verhaal als informatiedrager

            4.1.1. Over memen

        4.2. De verteller beïnvloedt zijn publiek

            4.2.1. Seksuele selectie: vertellen en verleiden

            4.2.2. We could be heroes…

III. Onderzoek naar de relatie tussen biologie en literatuur

    Besluit van de literatuurstudie

IV. Onderzoek

    1. Onderzoek naar voedsel

        1.1.Het materiaal

        1.2.Scannen en selecteren van het materiaal

        1.3.Analyse

        1.4.Resultaten van het onderzoek

            1.4.1.Magie en eten

            1.4.2.Eten en overleven

            1.4.3.Menseneters

            1.4.4.Eten en liefde

            1.4.5.Eten binnen de familie

            1.4.6.Het delen van voedsel als altruïstische daad

            1.4.7.Vriendschap

        1.5.Conclusie: evolutionaire psychologie en voedsel

    2. Onderzoek naar stiefmoeders

        2.1. Het materiaal

        2.2. Scannen en selecteren van het materiaal

        2.3. Analyse

        2.4. Resultaten van het onderzoek

            2.4.1. De relatie met de echte moeder

            2.4.2. De relatie met de echte vader

            2.4.3.De daden van de stiefmoeder

            2.4.4.De kinderen van de stiefmoeder

            2.4.5.De beloning voor de kinderen

        2.5. Conclusie van het stiefmoederonderzoek

Algemene conclusie

Bibliografie

Bijlagen