Het Kempisch Legioen. De dubbele strijd van een verzetsbeweging 1942 - 1944 en 1944 - 1961. (Ward Baeten)

 

home lijst scripties inhoud vorige volgende  

 

Overzicht en bespreking van de archiefbronnen

 

A. Archief in verband met oorlogsjaren

 

Ik hanteer dus voornamelijk archiefbronnen. Voor de oorlogsjaren beschik ik over drie belangrijke fondsen. Vooreerst is er het archief op het Soma. Daar wordt sinds kort een archief bewaard dat werd afgestaan door dhr. Jos Huybrechts de voormalige secretaris van het Kempisch Legioen (en nog een aantal andere vaderlandslievende bewegingen). De zaken die zich hierin bevinden zijn van erg uiteenlopende aard. Zo zitten er een heel pak orders in die tijdens de oorlog gegeven werden, briefwisseling met de MNB[14] en een aantal instructies uitgaande van het Geheim Leger. Ten tweede is er het persoonlijk archief van dhr. Dupret, de tweede chef van het Kempisch Legioen. Hierin zitten een aantal orders en brieven, onder andere onderschepte verklikkingsbrieven gericht aan Duitse instanties. Op het archief van het ministerie van defensie in de militaire complexen van het Kwartier Koningin Elisabeth worden eveneens heel wat gegevens bewaard. Daar bevinden zich de erkenningsdossiers, het archief van het ministerie van defensie[15] en het archief van het Geheim leger. Dit laatste werd aangewend om een beter beeld te krijgen van de relaties tussen deze organisatie en het KL. Enkel in de eerste map vond ik gegevens die in verband konden gebracht worden met het KL, de tweede mogelijk bruikbare map bevatte enkel erg algemenen zaken. Tot slot heb ik ook nog een kijkje genomen in de archieven van de dienst oorlogsslachtoffers. In dit archief zitten de dossiers van personen die een aanvraag indienden om erkend te worden als weggevoerde, werkweigeraar of om een uitkering te bekomen voor iemand die niet uit Duitsland was teruggekomen.

 

 

B. Naoorlogs archief

 

Wat het naoorlogse archief betreft zijn er opnieuw drie belangrijke archiefinstellingen aan te halen. In het archief van het Kempisch Legioen, dat zich in het Soma bevindt, is de briefwisseling van in het jaar ’44 tot in 1979 opgenomen. Het gaat nagenoeg uitsluitend om brieven van en naar Dupret. Deze geven een zeer uitgebreid kijk op al de ontwikkelingen die zich na de bevrijding en in de strijd om erkenning afspeelden. Daarnaast beschikt deze instelling sinds kort over het archief van de Dienst van de Weerstand[16]. In dit nog niet geïnventariseerde archief zit één doos die volledig handelt over de erkenning van het Kempisch Legioen, en is dus zeker een erg belangrijk element in dit onderzoek. Daarnaast is er het stadsarchief in Turnhout. Dit is niet geïnventariseerd en beschikt niet over stukken van tijdens de oorlog die interessant zouden kunnen zijn voor mijn onderzoek[17]. Er bevinden zich wel een aantal uitgaven zoals deze van Taxandria, het blad van de lokale heemkundige kring, en ook van “het  inlichtingen en annonceblad” en “de Kempen”. Een weekblad dat verscheen na de bevrijding en waarin een heleboel publicaties van Dupret en het Kempisch Legioen zijn opgenomen. Tot slot is er nog het archief van de Witte Brigade – Fidelio, dat zich (voorlopig nog) te Antwerpen bevindt. Deze organisatie speelde een belangrijke rol in de erkenning van het KL en in het archief bevinden zich naast de ledenlijst en persoonlijke dossiers van de leden ook nog briefwisseling. Het betreft hier voornamelijk brieven van en naar Marcel Louette, leider van de Witte Brigade - Fidelio.

 

 

C. Gebruikte archiefbronnen.

 

1) Het Soma, Brussel

 

Archief van het Kempisch Legioen[18] (AA 1870)

1-6 Stukken betreffende de clandestiene activiteiten en de bevrijding

 

Berichten tussen leden 31/07/1944-29/09-1944

Orders van de legioenbevelhebber (SB 12  en KKH 43) 01/06/1944-19/09/1944

Brieven aan de chef van de Belgische Nationale Brigade provincie Antwerpen aan de commandant van het Kempisch Legioen betreffende eventuele samenwerking tussen beide organisaties 15/09/1943

Brief van KKH 43 aan de heer van Bist te Turnhout betreffende het misbruiken van de naam van het Kempisch Legioen 10/06/1944

Instructies van het Geheim Leger provinciaal commando Antwerpen voor het voeren van guerrilla 23/08/1944

Instructies van de zonecommandant van het Geheim leger voor de vernietiging van het telefoonnetwerk in de provincie Antwerpen [1944]

 

7-36     Stukken betreffende de naoorlogse activiteiten, hoofdzakelijk de liquidatie

 

8-20     Briefwisseling 11/09/1944-1979

 

8          11/09/1944-11/11/1944

9          12/11/1944-10/04/1945

10        20/03/1945-20/06/1945

11        10/06/1945-08/09/1945

12        06/09/1945-13/11/1945

13        12/11/1945-31/01/1946

14        19/01/1946-30/04/1946

15        02/05/1946-01/04/1947

16        03/1947-26/03/1948

17        02/04/1948-29/05/1949

18        01/06/1949-31/12/1955

19        01/01/1956-25/01/1967

20        1968-1979

 

21        Reglement van inwendige orde 03/1972. ontwerp

 

22        Koninklijk besluit van 23/02/1961 houdende de erkenning van het Kempisch
Legioen, Service D en de Nationale Koningsgezinde beweging als gewapende weerstandsgroepering. Uittreksel uit het Belgisch staatsblad van 1958

 

23        Kontakt: maandblad van het Kempisch Legioen nrs 1 en 7 1948-1949

 

24        ledenlijsten 1944-1977

 

25        Lijst van leden uit Mol die werden gevangen genomen z.d.

 

26        Notulen van de bestuursvergadering van 11/01/1945, 11/09/1961, 04/10/1961,
26/08/1971 en z.d.

 

27        Ingekomen dagelijkse orders van het Coördinatiecomité van de
weerstandsgroepen der provincie Antwerpen orders 1 tot 40, 15/09/1944-31/10/1944


28        Ingekomen richtlijnen van de Unie van de Weerstand gewest Turnhout met

een lijst van afgevaardigden van het Kempisch Legioen in de Unie z.d.

 

29        Lied van het Kempisch Legioen op muziek van Bob Schotte en met tekst van
Jack Bess [1947]

 

30        Blanco opeisingsbevel van het Kempisch Legioen [1944]

 

31        Stukken betreffende de uitreiking van eervolle onderscheidingen en attesten
van gewapend weerstander 1945-1976


32        Toespraak van commandant Georges Dupret naar aanleiding van de   bevrijding van koning Leopold III uit krijgsgevangenschap 20/05/1945

 

33        Dossier betreffende de heropbouw van de hoeve van Victor Wils te Gierle commandopost van het Kempisch Legioen tijdens de bevrijding en afgebrand op 21/09/1944, 1947

 

34        Financiële stukken 1945-1972

 

35        Artikels van commandant Dupret en andere leden van het Kempisch Legioen
gepubliceerd in het weekblad “De Kempen”, voorheen het Inlichtings- en Annonceweekblad voor het Arrondissement Turnhout 1945-1948

 

36        Stukken betreffende de organisatie van het bevrijdingscriterium voor het
beroepsrenners te Turnhout ten voordele van de sociale dienst van het Kempisch Legioen 1948-1949

 

37-75   Persoonlijke dossiers

 

76-87   Documentatie

 

76        Huldegedicht van LS aan zijne majesteit de Koning Leopold III
05/07/1945

 

77        Statuten en historiek van de Nationale Confederatie der burgerlijke
weerstanders van België 1948

 

78        Stukken van de vereniging der Politieke Gevangenen afdeling Turnhout
1945-1947

 

79        Stukken betreffende de Belgische Democratische Unie 1946

 

80        Kandidatenlijst voor de veiligheidsdienst van het Geheim Leger te Mol [1944]

 

81        Affiche met vermelding van de officieren en manschappen van de Belgische
verzetsbewegingen op de dagorde van de Geallieerde expeditiekrachten [1944] afschrift

 

82        Rondzendbrief nr. 340 van de minister van Justitie betreffende de toepassing van de besluitwet van 12 oktober 1918 inzake de internering van vreemdelingen en Belgen die verdacht zijn van betrekking met den vijand 21/08/1944

 

83        Pamflet van het Onafhankelijkheidsfront getiteld “Vijf jaar geschiedenis met en vergelijkende bilan tussen de positie van het verzet en het beleid van de regering Pierlot” [1944]

 

84        Persknipsel betreffende de bevrijding van Turnhout, amnestie en René Van Looy 1984 en z.d.

 

85        Strijdliederen voor het verzet 11/1945

 

86        Statuten van de Belgische Nationale Beweging federatie Antwerpen z.d.
ontwerp
 

87        Circulaires van luitenant-generaal Pire betreffende de oprichting van de
Verbroedering(en) van het Geheim Leger z.d.

 

Archief dienst van de weerstand (niet-geïnventariseerd)

Doos Kempisch Legioen

 

2) Kwartier koningin Elisabeth, Evere

 

Archief van het ministerie van defensie

Farde 11, documenten aangaande de erkenning van het Kempisch Legioen, Service D en de Nationale Koninklijke Beweging

 

Archief Geheim Leger

Doos 14, nummer 82, Historique Zone II, Secteurs Mechelen – Brasschaat – Herentals

Doos 32, nummer 244, Démobilisation de l’A.S. – Zone II

 

Ingekeken erkenningsdossiers

 

Stamnr.

Naam

Voornaam

Geboorteplaats

Geboortedatum

3944

Anthonissen

Corneel

Meer

20

6

1921

3982

Bobon

Georges

Evere

19

2

1927

3983

Bobon

Omer

Andenne

20

7

1900

3992

Bouwen

Desiderius

Herenthout

16

6

1925

3993

Bouwen

Jules

Herenthout

16

3

1923

3994

Bouwen

Ludovicus

Herenthout

29

3

1902

3996

Braspenning

Albert

Wortel

7

12

1916

3997

Broeckx

Fransiscus

Turnhout

13

3

1920

3999

Brosius

Alfons

Vosselaar

24

4

1922

4000

Brosius

Jozef

Turnhout

17

10

1918

4001

Brouwers

Fernandus

Turnhout

13

3

1923

4002

Bruers

Joannes

Turnhout

6

1

1907

4004

Bruyndonckx

François

Borgerhout

18

2

1914

4005

Bruyninckx

Henricus

Turnhout

8

3

1905

4006

Bruyninckx

Jan

Ravels

2

8

1910

4007

Bubbe

Henri

Antwerpen

22

11

1919

4008

Buermans

Leonard

Wiekvorst

20

2

1920

4009

Buyckx

Adrianus

Weelde

27

1

1917

4010

Buyckx

Josephus

Turnhout

12

9

1918

4011

Caers

Alois

Borgerhout

27

8

1917

4013

Cambre

Fransiscus

Herenthout

3

4

1902

4014

Campers

Alois

Turnhout

6

5

1920

4015

Canvents

Aloysius

Turnhout

5

5

1917

4016

Ceelens

Henricus

Turnhout

6

7

1925

4017

Ceuleers

August

Herentals

2

9

1919

4018

Ceulemans

Ludovicus

Meerhout

21

8

1907

4020

Claessen

Joannes

Luik

11

11

1913

4021

Claessen

Leo

Arendonk

10

3

1923

4022

Claessen

Josephus

Luik

12

2

1920

4023

Claessens

Augustinus

Merksplas

1

4

1919

4024

Claessens

Jan

Rijkevorsel

2

8

1918

4027

Clockx

Leon

Audergem

12

10

1913

4028

Cogels

Michel

Bouwel

30

8

1922

4029

Compeers

Robertus

Turnhout

29

1

1926

4030

Cools

Alfons

Meerhout

13

8

1912

4031

Coopmans

Frans

Grobbendonk

28

4

1921

4032

Coopmans

Jozef

Grobbendonk

10

1

1912

4033

Cornelis

Frans

Vosselaar

6

8

1923

4034

Cornelissen

Eduard

Turnhout

13

4

1919

4036

Cornelissen

Josephus

Turnhout

22

6

1923

4037

Cornelissen

Karel

Minderhout

13

12

1920

4038

Cos

Jospeh

Turnhout

9

12

1919

4039

Cremers

Carolus

Turnhout

27

9

1924

4042

Crokaert

Livinus

Turnhout

3

6

1911

4043

Cuylaerts

Louis

Beerse

19

8

1904

4045

Cuypers

Jospeh

Marchienne au Pont

24

5

1923

4046

Cuypers

Jozef

Meerhout

27

10

1913

4048

Daniels

Carolus

Turnhout

22

7

1920

4056

De Belder

Triphon

Westmeerbeek

13

12

1900

4057

De Beuckelaer

Jan

Hoogstraten

7

9

1920

4058

De Beuckeleer

Frans

Santhoven

11

12

1919

4060

De Bont

Adrianus

Poppel

2

7

1925

4061

De Bont

Engelbert

Tilburg

26

8

1922

4062

De Clerck

Joannes

Turnhout

13

1

1924

4063

De Coen

Florent

Beveren-Waas

30

3

1903

4064

De Cort

Gustaaf

Schoten

12

9

1897

4065

De Corte

Lodewijk

Retie

3

4

1916

4067

De Fort

Marcel

Champain

21

12

1913

4071

De Houwer

Jules

Vosselaar

5

6

1919

4073

De Jongh

Jan

Poppel

22

12

1924

4075

De Laet

Fransiscus

Turnhout

18

12

1915

4076

De Peuter

Emile

Herentals

11

9

1902

4081

De Schutter

Louis

Herenthout

31

5

1903

4082

De Visscher

Josephus

Vosselaar

16

4

1924

4085

De Vry

Jean

Vosselaar

21

9

1921

4091

Demol

Fernand

Brussel

13

9

1903

4093

Detry

Jean

Dison

5

4

1896

4097

Dickens

Alex

Weelde

7

8

1915

4098

Dickens

Corneel

Turnhout

6

6

1906

4100

Dickens

Jan

Weelde

13

1

1906

4103

Dielis

Joannes

Oud-Turnhout

6

1

1912

4105

Diels

Godfried

Beerse

2

10

1922

4106

Diels

Jan

Beerse

27

1

1920

4107

Diels

Jozef

Turnhout

29

6

1916

4108

Dierckx

Alfons

Oud-Turnhout

19

8

1913

4109

Dierckx

Henri

Turnhout

16

8

1923

4110

Dierckx

Jan

Turnhout

20

11

1920

4111

Dierckx

Jozef

Turnhout

11

4

1913

4112

Dierckx

Petrus

Turnhout

11

10

1923

4113

Dierckx

Theodoor

Turnhout

25

8

1924

4114

Dierckxens

Gerard

Meerhout

12

9

1903

4116

Dillen

Petrus

Broechem

23

1

1910

4117

Dilles

Eugène

Turnhout

23

3

1923

4118

Dilles

Fransiscus

Turnhout

12

6

1908

4120

Dockx

Gustaaf

Turnhout

4

9

1919

4121

Dockx

Julius

Herenthout

16

4

1900

4122

Donckers

Frans

Turnhout

20

8

1922

4124

Donkers

Gerardus

Turnhout

25

1

1925

4125

Draulans

Ernest

Olen

24

2

1901

4125

Draulans

Ernest

Olen

24

2

1901

4126

Driesen

August

Oud-Turnhout

16

2

1918

4126

Driesen

August

Oud-Turnhout

16

2

1918

4127

Driesen

Jozef

Rijkevorsel

28

4

1920

4128

Driesen

Jozef

Gierle

20

6

1925

4129

Driesen

Marcel

Vosselaar

9

7

1927

4130

Driessens

Fransiscus

Balen

29

7

1917

4131

Druyts

Petrus

Turnhout

25

5

1898

4132

Druyts

Petrus

Beerse

6

3

1923

4136

Eelen

Frederik

Turnhout

28

2

1911

4137

Elst

Christiaen

Rijkevorsel

26

1

1925

4138

Embrechts

Frans

Grobbendonk

15

5

1913

4139

Embrechts

Gustaaf

Turnhout

7

6

1907

4140

Embrechts

Richard

Meerle

29

7

1911

4140

Embrechts

Richard

Meerle

29

7

1911

4141

Engelen

Jan

Mol

25

9

1903

4142

Engelen

Jozef

Turnhout

5

1

1898

4143

Engelen

Jozef

Mol

24

11

1904

4145

Exelmans

Victor

Vorst

18

6

1920

4146

Eyckens

Frans

Herentals

24

7

1908

4147

Eyckens

Livien

Herentals

26

2

1906

4148

Ferket

Alfons

Sint-Niklaas

31

5

1911

4149

Floren

Corneel

Loenhout

14

6

1903

4150

Fockaert

Constant

Brecht

9

12

1922

4151

Fockaert

Jozef

Brecht

16

10

1925

4152

Foets

Paul

Meerhout

6

10

1917

4163

Geerts

Henri

Weelde

26

4

1913

4182

Goossens

Ludovicus

Tongerlo

8

6

1917

4195

Haesen

Louis

Meerhout

31

12

1898

4198

Haest

Petrus

Turnhout

19

9

1898

4208

Hendrickx

Alfons

Geel

10

3

1915

4211

Henon

Thomas

Berchem

29

6

1913

4226

Heymans

Albert

Arendonk

5

8

1915

4235

Hoornaert

Charles

Gent

10

5

1896

4246

Hulselmans

Hendrik

Arendonk

11

11

1923

4257

Jacobs

Corneel

Eindhoven (Ne)

6

2

1910

4258

Jacobs

Frans

Beerse

28

11

1921

4293

Kokke

Frans

Ravels

24

11

1909

4302

Laurens

Flor

Sint-Lenaerts

1

6

1917

4305

Lauryssen

Louis

Rijkevorsel

17

11

1926

4314

Leenaers

Louis

Meerhout

14

9

1920

4324

Leus

Barbara

Tessenderlo

8

5

1918

4326

Leysen

Adriaan

Oud-Turnhout

20

4

1921

4333

Loos

Albertus

Turnhout

21

1

1922

4334

Looymans

Joannes

Turnhout

16

4

1924

4345

Maes

Henricus

Turnhout

14

1

1902

4354

Martens

Joseph

Turnhout

6

6

1900

4359

Matheussen

Melchior

Lille

22

6

1901

4369

Melis

Petrus

Turnhout

20

2

1926

4376

Mertens

Jan

Brecht

12

5

1902

4394

Mostmans

Emiel

Vosselaar

23

12

1921

4395

Mostmans

Jozef

Beerse

26

9

1885

4410

Obbels

Maria

Pulle

1

8

1897

4421

Peeraer

Jan

Vosselaar

12

98

1921

4431

Peeters

Jan

Arendonk

15

3

1904

4433

Peeters

Karolus

Turnhout

28

11

1919

4440

Petit

Petrus

Turnhout

11

12

1923

4442

Pinxteren

Marcel

Hoogstraten

3

9

1911

4445

Porters

Corneel

Meerhout

25

6

1908

4460

Raeves

Philip

Beerse

11

4

1924

4464

Raus

Arthur

Mol

30

6

1904

4465

Ravers

Vital

Turnhout

5

1

1927

4476

Rutten

Jaak

Halle

9

8

1876

4489

Schoors

August

Herenthout

3

6

1923

4491

Schots

Alfons

Ravels

25

9

1925

4492

Schuermans

Gerard

Turnhout

1

12

1900

4496

Segers

Hendrik

Oud-Turnhout

15

2

1926

4503

Seuntiens

Ludovicus

Turnhout

24

6

1892

4537

Stevens

Jozef

Balen

18

12

1910

4539

Stoops

Josephus

Turnhout

28

5

1925

4541

Storms

Karel

Vosselaar

5

6

1925

4557

Thiels

Antoon

Herentals

1

12

1912

4566

Van Baelen

Alphonse

Geel

6

11

1919

4570

Van Calster

Joanna

Heist-op-den-Berg

14

6

1913

4579

Van Den Boom

Augustinus

Turnhout

20

5

1911

4585

Van Den Broeck

Lodewijk

Rijkevorsel

12

8

1918

4589

Van Den Eynden

Jan

Rijkevorsel

17

1

1923

4594

Van Der Flaes

Joannes

Ravels

20

3

1922

4596

Van Der Steen

Cornelis

Goirle (Ne)

18

8

1918

4605

Van De Velde

Pieter

Vosselaar

1

6

1906

4624

Van Echelpoel

Albert

Beerse

25

4

1917

4655

Van Gorp

Joef

Turnhout

21

5

1909

4660

Van Ham

Adriaan

Hoogstraten

8

1

1920

4667

Van Hoof

Alfons

Bouwel

8

4

1923

4671

Van Kets

Henri

Aarschot

28

8

1919

4675

Van Leuven

Frans

Rijkevorsel

27

8

1920

4683

Van Loon

Petrus

Turnhout

2

2

1905

4713

Van Weereld

Karel

Hoogstraten

28

10

1901

4740

Verheyen

Albert

Turnhout

23

5

1913

4748

Vermeersch

Joannes

Turnhout

29

2

1920

4754

Verschueren

Henricus

Turnhout

14

6

1922

4769

Vervoort

Jozef

Tielen

29

8

1923

4770

Vervoort

Louis

Gierle

18

8

1910

4681

Van Loon

Jozef

Turnhout

28

12

1901

4788

Willems

Jan

Gierle

14

6

1918

4805

Wouters

Eduard

Turnhout

18

11

1906

4808

Wouters

Louis

Oostmalle

28

8

1915

 

3) Archief aangebracht door Johan Van Bourgonie

 

Synthese mijn aanbreng[19]

De strijd om brug II[20]

 

Persoonlijk Archief Dupret[21]

 

A         Foto’s waaronder groepsfoto KL

B          Boek Belgique – La relation officielle des evenements 1939/1940

C         Bijzondere stukken I

D         Bijzondere stukken II

E          Brieven, sommige anoniem aan Duitse instanties

F          Originele verslagen ect. KL Geel

            Ledenlijst Geel

G         Brieven van Weerstanders naar Huis? Andere?

H         Diverse documenten

I           Diverse brieven

J           Diverse brieven en documenten

K         Diverse publicaties

L          Krantenknipsels diverse periodes

 

4) Stadsarchief Turnhout (niet-geïnventariseerd)

 

“Inlichtingen en Annonceblad” en “De Kempen” 1945[22]

 

Taxandria, ingebonden jaargangen

 

5) Archief Witte Brigade – Fidelio[23], Antwerpen

 

93 – 95 Briefwisseling met het Kempisch Legioen

 

146 – 147 “Orders” instructies van bevelhebber G. Dupret juni 1944

 

146      Order 26 aan overste van het 2de peloton

147      Order van 6 juni 1944

148      Algemene briefwisseling

149      Stukken betreffende afhandeling van de personen

150      Lijsten van sectieoversten en afgevaardigden

151      Kontakt maandblad van WB – KL

152      Inschrijvingskaart voor het feest sectie Turnhout

 

Ledenlijst Kempisch Legioen

 

6) Archief dienst oorlogsslachtoffers, Brussel

Bekeken dossiers

 

Stamnr.

Naam

Voornaam

Geboorteplaats

Geboortedatum

3967

Bax

Leopold

Turnhout

16

2

1901

3983

Bobon

Omer

Andenne

20

7

1900

4010

Buyckx

Josephus

Turnhout

12

9

1918

4048

Daniels

Carolus

Turnhout

22

7

1920

4063

De Coen

Florent

Beveren-Waas

30

3

1903

4087

De Wilde

William

Hoogstraten

7

3

1916

4112

Dierckx

Petrus

Turnhout

11

10

1923

4114

Dierckxens

Gerard

Meerhout

12

9

1903

4137

Elst

Christiaen

Rijkevorsel

26

1

1925

4170

Geukens

Edward

Meerhout

23

12

1900

4195

Haesen

Louis

Meerhout

31

12

1898

4230

Heyns

Jan

Ravels

29

11

1919

4300

Lafaire

Victor

Antwerpen

24

9

1905

4316

Lemmens

Louis

Ravels

24

2

1926

4318

Lemmens

Pieter

Ravels

5

10

1898

4406

Nuyts

Jozef

Vosselaar

14

8

1922

4410

Obbels

Maria

Pulle

1

8

1897

4484

Schellekens

Louis

Vosselaar

1

12

1923

4558

Thys

Julianus

Meerhout

26

2

1922

4596

Van Der Steen

Cornelis

Goirle (Ne)

18

8

1918

4664

Van Hees

Jozef

Merksplas

3

4

1913

4766

Vervoort

Emiel

Gierle

12

2

1922

 

 

D. Andere bronnen.

 

Naast deze archiefstukken zijn er ook nog andere informatiebronnen geraadpleegd. Vooreerst heb ik twee gesprekken gevoerd met twee verzetsstrijders. Omdat er in eerste instantie archief was dat in het bezit was van deze personen heb ik bij het afhalen ervan de tijd genomen om met hen over hun activiteiten tijdens de bezetting te spreken. Naast hen heb ik me, om eerder vermelde redenen, niet beziggehouden met het actief opzoeken van voormalige KL’ers. Het eerste gesprek had ik met dhr. Jos Huybrechts. Hij was tijdens de oorlog actief als koerier, maar werd gearresteerd wegens het verlenen van hulp aan een ontsnapte gevangene. Een groot deel van de oorlog bracht de man door in een concentratiekamp[24]. Hierdoor beschikt hij over weinig informatie die handelt over de verzetsperiode tijdens de bezetting. Na de oorlog was hij vanaf 1960 secretaris van het Kempisch Legioen (en later ook nog van andere vaderlandslievende bewegingen). Het was dankzij hem dat we het uitgebreide archief van het KL[25] hebben kunnen verwerven en openbaar maken voor onderzoek. Met dhr. Johan Van Bourgonie heb ik meerdere gesprekken gehad over de oorlogsjaren. Hij was via de scouts, in het midden van ’43, in contact gekomen met het verzet. In februari ’44 was hij betrokken in een aantal kleine acties. Na een oproepingsbevel om te gaan werken in Duitsland en op aanraden van zijn contactman is hij vervolgens ondergedoken tot het moment van de bevrijding kwam. Daarvoor was hij ook nog in dienst geweest van de Passieve Luchtverdediging. Bij de bevrijding was hij betrokken bij enkele kleinere acties[26]. Hier kwam echter plots een eind aan door de verslechterde gezondheid van zijn vader, deze was oorlogsinvalide van de Eerste Wereldoorlog. Hij overleed op 7 oktober 1944. Na de begrafenis werd hij aangesproken door zijn chef van het KL en van de PL om in dienst te gaan bij het Rode Kruis. Die hadden namelijk een tekort aan ambulanciers. Hij ging hierop in en beëindigde zo zijn loopbaan als weerstander. Naast het geven van zijn mening op de feiten, verzamelde hij zelf zeer actief vele bronnen. Zo bekwam hij het archief van Dhr. Dupret dat zich nog bij Mevr. Maes[27] (zijn weduwe) te Brussel bevond. Hij wees me op verschillende publicaties in de pers. Naast zijn eigen getuigenis, stelde hij ook nog een verhaal op van de gebeurtenissen aan brug II en in het Giels Bos. Hoewel deze man niet de opgeleid is tot historicus, deed hij dit op een zeer degelijke en zelfs kritische manier. Zijn bijdrage tot dit werk is dus zeker niet te onderschatten.

Op 25 maart 2003 was er in heel Vlaanderen nacht van de Geschiedenis, een initiatief van het Davidsfonds. In Turnhout werd die avond een lezing georganiseerd over de stad en zijn toestand tijdens de Tweede Wereldoorlog. Naast de getuigenis van twee mensen die beide hun vader verloren, doordat deze wegens verzetsactiviteiten gearresteerd en weggevoerd werden, kwam ook Sam Van Clemen vertellen over de dagelijkse gebeurtenissen gedurende deze periode in de stad. Later op het jaar zou hij hierover trouwens een boek publiceren, dat dankbaar gebruikt werd in deze thesis[28]. Naast zijn uiteenzetting toen heb ik nog elektronisch contact met hem gehad over het nut van het stadsarchief van Turnhout voor mijn onderzoek. Het is dan voornamelijk via de bibliografie van zijn boek[29] dat ik de waarde en de bruikbare zaken uit dit archief heb kunnen halen. Kortstondig heb ik ook nog, eveneens elektronisch, contact gehad met Etienne Verhoeyen[30]. Dit in verband met een code-naam waarvan ik niet kon achterhalen wie erachter zat[31]. Jammer genoeg kon hij me niet helpen. Na een jaar onderzoek heb ik slechts een vermoeden kunnen bereiken over wie achter deze vier tekens zou zitten. Met Georges Bobon, de zoon van de stichter[32], had ik ook even contact. Wegens gezondheidsredenen heeft hij dit zeer beperkt moeten houden.

Dan moet ik ook nog de naam van Jan Laplasse vermelden. Toen ik aan dit onderzoek begon was hij actief in het AMSAB en op het archief van de Witte Brigade – Fidelio. Nu werkt hij als vorser aan een doctoraat, over het verzet in Vlaanderen, en dit via het Soma. Samen met hem kon ik het archief van dhr. Huybrechts verwerven voor het Soma, dat hij daarna uitstekend inventariseerde. Naast de vele tips en raadgevingen, ontdekt hij ook nog in het archief van de dienst van de weerstand, dat ze pas in het najaar van 2003 in het Soma verworven, een map die uitsluitend handelde over de erkenning van het Kempisch Legioen.

 

Tot slot wil ik ook nog het resultaat vermelden van mijn korte speurtocht op het internet. Mijn belangrijkste ontdekken was dat een thesis over Turnhout in de Tweede Wereldoorlog[33], gemaakt aan de universiteit van Leuven, integraal op het net stond. Ze bevestigde mijn vermoeden dat over het Kempisch Legioen weinig tot niets geweten is. In het hoofdstuk verzet wordt het KL vermeld, maar veel meer dan “Het Kempisch Legioen werd geleid door G.H.Dupret”[34]. Stessen leidt dit af uit een artikel dat na de oorlog verscheen in het Inlichtingen en Annonceblad[35]. Zijn thesis is grotendeels gebaseerd op bronnen uit het stadsarchief, de jaargang 1945 bevindt zich in dat archief, en onderbouwt bijgevolg de stelling dat er over het Kempisch Legioen niks interessants in dat archief te vinden is. Verder vond ik op het net een kort relaas geschreven door Georges Bobon over de laatste jaren van zijn vader[36]. In een lijst van de verschillende groeperingen staat het Kempisch Legioen vermeld[37]. Tot slot vond ik ook nog enkele verwijzingen naar het KL op een website over de geschiedenis van Ravels, Weelde en Poppel[38].

 

 

E. Lijst van gebruikte afkortingen

 

PL: Passieve Luchtverdediging

AMSAB: Archief en Museum van de Socialistische Arbeidersbeweging

Soma:  Studie en documentatiecentrum voor Oorlog en hedendaagse Maatschappij

KL:  Kempisch Legioen

GFP:  Geheime FeldPolizei

AS/GL: Armée Secrete / Geheim leger

CP:  Commando Post

MNR/NKB:  Mouvement National Royale / Nationale Koninklijke Beweging

VNV: Vlaams Nationalistisch Verbond

NSKK: National Sozialitische Kraftfahrerkorps

NSJV:  Nationaal-Socialistische Jeugd Vlaanderen

SS: Schutz Staffel

FLAK: Flieger Abwehr Kanone

DMS: Dietse Meisjes Scharen

MNB/BNB: Mouvement National Belge / Belgische Nationale Beweging

WB: Witte Brigade

BNB:  Belgische Nationale Beweging

OMBR:  Organisation Militaire Belge de Résistance

OF:  Onafhankelijkheidsfront

NRW:  Nationale Raad van de Weerstand

UDB: Union Démocratique Belge

NSB:  Nationale oudstrijders Bond

SIS:  Secret Intelligence Services

SOE:  Special Operations Executive

CVP: Christelijke Volkspartij

ABVV:  Algemeen Belgisch Vakverbond

ACV: Algemeen Christelijk Vakverbond

PSC:  Parti Social Chrétien

NWOS: Nationaal Werk voor Oudstrijders en Oorlogsslachtoffers

VOS: Vlaamse Oudstrijders

 

home lijst scripties inhoud vorige volgende  

 

[14] Mouvement National Belge, een koningsgezinde verzetsbeweging

[15] Dit bevat de actieverslagen, die ingediend werden om erkenning te verkrijgen.

[16] Onder die naam bevindt dit archief zich in het Soma, het is afkomstig van het bureau van de weerstand, wat verbonden was aan het ministerie van defensie en een rol speelde in de erkenningsprocedure van verzetsbewegingen.

[17] Dit volgens Sam Van Clemen die een tijdje in het archief werkzaam was naar aanleiding van zijn publicatie “Turnhout in de Tweede Wereldoorlog”.

[18] Laplasse, J. Archief van het Kempisch Legioen, onuitgegeven inventaris, 2003

[19] Neerslag van eigen belevenissen door Johan Van Bourgonie, aangevuld met onderzoek dat hijzelf uitvoerde

[20] idem

[21] Van Bourgonie (J.), Inventaris van het archief van Georges Dupret, onuitgegeven inventaris, s.d.

[22] Het blad veranderde in de loop van 1945 van naam

[23] Laplasse (J.), Inventarissen van de archieven van de gewapende verzetsgroep Witte Brigde (Fidelio), de vzw Witte Brigade (Fidelio), de pvba Home Marcel Louette en het persoonlijk archief Marcel Louette, Antwerpen, 2001, s.p.

[24] Hij werd op 22 mei 1944 aangehouden en op 17 juni ’44 op transport gezet naar Duitsland. Hij verbleef achtereenvolgens in de kampen Buchenwald, Dora en Ellrich. Op 23 mei ’45, na precies een jaar en een dag van huis te zijn weggeweest, kwam hij terug in Turnhout.

[25] Fonds AA 1870, archief van het Kempisch Legioen, bewaard in het Soma.

[26] 24/09/44 verkenningsopdracht, burgers uit ontruimde zone houden, hulp om de opgeblazen brug in Zevendonk te repareren.
25/09/44 tijdelijke bezetting en onderzoek van het DeVlag lokaal. Verder ook nog koerierdienst, bewaking, ordehandhaving, hulp aan geallieerden en burgers.

[27] Met haar had hij een gesprek waarbij eveneens een aantal belangrijke feiten aan het licht kwamen.

[28] De Kok (H.), Van Clemen (S.), Turnhout tijdens de Tweede Wereldoorlog, Turnhout, Brepols, 2003, 206 p.

[29] idem

[30] Eén van de specialisten omtrent dit onderwerp, met een aantal publicaties hierover op zijn naam (zie bibliografie)

[31] SB 12 wordt in de bronnen aangegeven als de man die de aanzet gaf tot de oprichting van het KL, alle leden van het KL hebben een andere vorm van codering van hun naam. Bovendien is, zo zal verder blijken, zijn precieze lot onbekend.

[32] Omer Bobon, aangehouden op 1 maart en overleden te Gross-Rozen op 24 december 1944.

[33] Stessen (C.), Oorologsperikelen in Turnhout. Het verhaal van een Kempische stad tijdens de Tweede Wereldoorlog, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, Leuven, 2000, s.p.

[34] Idem

[35] Dupret (G.H.), De Repressie, Recht van Antwoord, in: het Inlichtingen en Annonceblad (1945), nr.5, 27/1/45, p.1.

[36] http://www22.brinkster.com/owti/bobon.htm

[37] http://users.pandora.be/mverburg/Groeperingen.html

[38] http://users.skynet.be/Ravels-Weelde-Poppel/nieuwe_pagina_1410.htm