De conscripties in het 'Département de l' Escaut'. Organische groei van een recruteringssysteem, zijn conceptueel kader en zijn praktische uitvoering. Casus: de 19 gemeenten van het 'canton d' Oosterzeele'. (Olivier Van Rode)

Men had pas de conscriptielijsten voor jaar XIV opgemaakt, toen Napoleon de 'Sénat'[1] wist te overhalen om ook de conscrits van de volgende 'classe' ter beschikking te stellen. Het 'sénatus-consulte' van 2 vendémiaire XIV (24 september 1805) beval een 'levée' van 80.000 conscrits in 1806, "pris parmi les Français nés depuis et compris le 23 septembre 1785 jusque et compris le 31 décembre 1806"[2].

Het feit, dat de conscrits ter beschikking gesteld werden bij 'sénatus-consulte', en niet langer bij wet, heeft waarschijnlijk veel te maken met deze enorme kunstgreep! Tot dan toe konden conscrits pas opgeroepen worden nadat ze daadwerkelijk de leeftijd van twintig jaar bereikt hadden. Elke 'classe' had daarenboven bestaan uit jongemannen, die hun twintigste levensjaar voltooid hadden op de eerste dag van het jaar waarnaar die 'classe' genoemd werd. Na 1806 zou geen enkele conscrit op datzelfde moment nog ten volle twintig jaar oud zijn! Bovendien stelde het 'sénatus-consulte' niet dat de conscrits ten vroegste op 1 januari mochten opgeroepen worden. De wetten die de vorige 'classes' voor datum hadden ter beschikking gesteld, hadden expliciet gesteld, dat de oproep niet vóór 1 vendémiaire mocht gebeuren.

De 'classe' van 1806 werd niet vóór 1806 opgeroepen, maar dit werd wel mogelijk. Aldus creëerde men een precedent voor de latere, voortijdige 'levées'!

De reden voor het overhaast opeisen van de nieuwe conscrits moet men zoeken in de internationale sfeer[3]. Groot-Brittannië wist een nieuwe coalitie in het leven te roepen met Rusland. Oostenrijk, Zweden en Napels traden toe. De derde coalitieoorlog tegen Frankrijk (1805) werd dan gevoerd met veel Brits geld maar weinig Britse soldaten.

Verliep de strijd op het continent voor Napoleon vrij positief (capitulatie van het Oostenrijkse leger bij Ulm, val van Wenen), de zeeoorlog was catastrofaal voor de keizer, die aldus zijn plannen tot oprichting van een Caribisch rijk (1802) moest opbergen. Zijn ambitie naar Indië toe liep stuk in de tweede Mahrattenoorlog (1803-1805). Bovendien blokkeerde Nelson de Franse havens, zodat de dreiging van een mogelijke landing reëel werd. De nood aan soldaten was dus groot, en de recrutering liep nog mank...

In zijn circulaire van 8 januari 1806[4] bracht Faipoult de 'maires' op de hoogte van het 'sénatus- consulte', en riep hij hen op om te laten uithangen dat de betrokkenen zich vóór 26 januari moesten laten inschrijven op de 'mairie'. Wie zich dan nog niet zou aangeboden hebben, zou als 'premier à marcher' bovenaan de lijst geplaatst worden.

De gemeentelijke conscriptielijst moest dan aan de 'sous-préfet' toegezonden worden, ten laatste op 30 januari.

Op 16 januari 1806 volgde een tweede circulaire[5], waarin de 'préfet' de 'maires' op het hart drukte om geen onbekenden op de lijsten te zetten.

"J' ai remarqué que dans les années précédentes, lors de la formation des listes de l' espèce de celle dont il s' agit, plusieurs maires, dans les vues sans doute de bien faire, avaient porté sur ces listes, les noms d' individus dont l' existence ne leur était pas connue; ils s' en étaient rapportés aux renseignemens qu' ils avaient recueillis par l' inspection des registres de naissance, et il est résulté de là, que l' on a désigné, appelé pour être mis en activité de service, déclaré réfractaire et jugé des individus morts dans leur enfance ou qui depuis plusieurs années n' étaient plus domiciliés dans la commune et même dans le département."

Omdat dit enorme nadelen had voor de betrokken families, zonder enig voordeel te bieden aan het leger, diende men de herhaling ervan in de toekomst ten allen prijze te vermijden.

De namen, die men in het geboortenregister aantrof, maar waaraan geen bekende personen verbonden konden worden, moesten wel op een afzonderlijke lijst geplaatst worden, die enig nut kon hebben bij het verwerven van inlichtingen omtrent mogelijke 'insoumis'.

Faipoult besloot met een herinnering aan de eis, om de lijsten ten laatste op 30 januari aan de 'sous-préfet' toe te sturen.

Hoewel de nieuwe conscriptie eigenlijk amper 3 maand na de vorige plaatsvond, hebben de 'maires' ook aan deze oproep beantwoord.

De volgende tabel[6] toont dat alle gemeenten hun lijsten afsloten vóór 30 januari, op Merelbeke na[7]. Gijzenzele, en Gontrode en Vurste sloten hun lijsten zelfs vóór 25 januari af![8]

De conscrits van 1806 mogen dan al op 2 vendémiaire XIV ter beschikking gesteld zijn, hun daadwerkelijke oproep zou pas in augustus 1806 bevolen worden. Intussen concentreerde men zich te Gent op de afwerking van de 'levées' op de 'classes' van de jaren XIII en XIV, maar ook op het recruteren uit de 'réfractaires'.

Reeds in het vorige hoofdstuk merkte ik op dat de 'réfractaires' van jaar XIV bijzonder laat (op 5 juni 1806) gevonnist werden. Velen onder hen werden bovendien niet gevonnist...

Op 5 maart 1806 verzond Faipoult een circulaire[9], waarin hij de 'maires' vertelde dat in de voorbije vijf à zes weken, ongeveer 350 in staat van 'réfraction' verkerende conscrits van de 'classes' van VIII tot XIV, zich vrijwillig hadden aangeboden om hun corps te vervoegen. hij riep de 'maires' dan ook op om al het mogelijke te doen om de 'réfractaires' van hun gemeente aan te zetten dat voorbeeld te volgen. Daartoe kregen zij de tijd tot 25 april.

Tegelijk moest men echter verder blijven ijveren voor de arrestatie van de 'réfractaires'! De 'préfet' merkte op dat een aantal 'maires' de door hen gearresteerde 'réfractaires' hadden laten doorgaan voor vrijwillig teruggekeerden. Dezen waren dan onmiddellijk na hun vertrek opnieuw uit hun detachement weggelopen! Gearresteerde 'réfractaires' moesten daarom als dusdanig te Gent afgeleverd worden, om naar het 'dépôt' van Lille gebracht te worden.

De conscrits die zich vrijwillig aangeboden hebben, zijn in vijf detachementen naar het '4° régiment d' infanterie légère' te Metz, en het 'dépôt général des conscrits de réserve des années 9, 10, 11, 12 & 13' te Strasbourg vertrokken.

In de hiernavolgende tabel[10] wordt het resultaat van deze op eigen initiatief door de 'préfet' uitgevaardigde amnestiemaatregel geanalyseerd.

Zij geeft per detachement alle conscrits weer, die ervan deel uitmaakten, op basis van het contingent waarvoor ze oorspronkelijk aangeduid waren (voor de conscrits van IX tot XII), hun lotnummer (voor die van XIII) of het nummer van de oproepvolgorde (voor die van XIV).

Tevens wordt het vonnis aangeduid, waarin ze als 'réfractaire' veroordeeld zijn. Zo wordt het mogelijk om snel terug te vinden om welke conscrits het effectief gaat (zeker voor die van XIII en XIV)[11]. Tenslotte geeft de tabel aan of ze ter bestemming gekomen zijn, en in welk regiment ze dan ingelijfd zijn.

nr.	detachement	iden- tificatie	vonnis	aangekomen?	ingelijfd bij
1	?	XI voltig.	?	?
2	?	XII R	12 fructidor XII	?
3	?	XII R	2 ventôse XIII	?
4	?	XIII/30	4° complém. XIII	?
5	? [april 1806]	XIII/81	22 maart 1806	?
6	? [april 1806]	XIII/110	22 maart 1806	?
7	? [maart 1806]	XIII/115	---	'déserté'
8	19 febri 1806	XII 1/4 R	18 germinal XIII	17 maart 1806	7° de ligne
9	5 maart 1806	XIII/8	19 messidor XIII	déserté en route	(4° légère)
10	5 maart 1806	XIV/80	(remplaçant)	19 maart 1806	4° légère (Metz)
11	2 (5) april 1806	XI 1/4 A	17 floréal XII	15 april 1806	4° légère (Metz)
12	2 (5) april 1806	XII R	25 vendémiaire XIII	15 april 1806	4° légère (Metz)
13	2 (5) april 1806	XIII/16	19 messidor XIII	15 april 1806	4° légère (Metz)
14	23 april 1806	XI suppl.	12 fructidor XII	6 mei 1806	4° légère (Metz)
15	23 april 1806	XIV/8	---	6 mei 1806	4° légère (Metz)
16	23 april 1806	XIV/25	---	6 mei 1806	4° légère (Metz)
17	23 april 1806	XIII/8	---	13 mei 1806	?
18	23 april 1806	XI R	25 vendémiaire XIII	13 mei 1806	53° de ligne (Verona)
19	23 april 1806	XIII/6	---	13 mei 1806	53° de ligne (Verona)
20	23 april 1806	XIII/21	---	13 mei 1806	53° de ligne (Verona)
21	23 april 1806	XIII/59	---	13 mei 1806	53° de ligne (Verona)
22	25 april 1806	X A (Oos- terzele)	10 floréal XII	déserté en route
23	25 april 1806	XI A	8 germinal XII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
24	25 april 1806	XI R	25 vendémiaire XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
25	25 april 1806	XI R	25 vendémiaire XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
26	25 april 1806	XI R	25 vendémiaire XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
27	25 april 1806	XI R	25 vendémiaire XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
28	25 april 1806	XI R	25 vendémiaire XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
29	25 april 1806	XI R	25 vendémiaire XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
30	25 april 1806	XI R	2 ventôse XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
31	25 april 1806	XI R	2 ventôse XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
32	25 april 1806	XI R	2 ventôse XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
33	25 april 1806	XI 1/4 R	18 germinal XIII	déserté en route
34	25 april 1806	XI 1/4 R	18 germinal XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
35	25 april 1806	XII A	8 germinal XII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
36	25 april 1806	XII 1/4 A	17 floréal XII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
37	25 april 1806	XII voltig.	25 vendémiaire XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
38	25 april 1806	XII voltig.	?	14 mei 1806	?
39	25 april 1806	XII voltig.	?	14 mei 1806	?
40	25 april 1806	XII voltig.	?	14 mei 1806	?
41	25 april 1806	XII voltig.	?	14 mei 1806	?
42	25 april 1806	XIII/3	19 messidor XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
43	25 april 1806	XIII/5	4° complém. XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
44	25 april 1806	XIII/7	19 messidor XIII	déserté en route
45	25 april 1806	XIII/10	19 messidor XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
46	25 april 1806	XIII/18	19 messidor XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
47	25 april 1806	XIII/25	4° complém. XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
48	25 april 1806	XIII/27	4° complém. XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
49	25 april 1806	XIII/41	4° complém. XIII	déserté en route
50	25 april 1806	XIII/43	4° complém. XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
51	25 april 1806	XIII/44	4° complém. XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
52	25 april 1806	XIII/45	4° complém. XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
53	25 april 1806	XIII/49	4° complém. XIII	déserté en route
54	25 april 1806	XIII/52	4° complém. XIII	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
55	25 april 1806	XIII/57	22 maart 1806	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
56	25 april 1806	XIII/61	22 maart 1806	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
57	25 april 1806	XIII/62	22 maart 1806	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
58	25 april 1806	XIII/71	22 maart 1806	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
59	25 april 1806	XIII/72	22 maart 1806	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
60	25 april 1806	XIII/76	22 maart 1806	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
61	25 april 1806	XIII/78	22 maart 1806	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
62	25 april 1806	XIII/80	---	14 mei 1806	?
63	25 april 1806	XIII/84	22 maart 1806	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
64	25 april 1806	XIII/86	22 maart 1806	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
65	25 april 1806	XIII/99	22 maart 1806	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
66	25 april 1806	XIII/104	22 maart 1806	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
67	25 april 1806	XIII/105	---	14 mei 1806	?
68	25 april 1806	XIII/107	22 maart 1806	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
69	25 april 1806	XIII/109	22 maart 1806	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
70	25 april 1806	XIII/117	---	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
71	25 april 1806	XIV/28	---	déserté en route
72	25 april 1806	XIV/31	---	déserté en route
73	25 april 1806	XIV/32	---	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
74	25 april 1806	XIV/35	---	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
75	25 april 1806	XIV/38	---	déserté en route
76	25 april 1806	XIV/42	---	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
77	25 april 1806	XIV/49	---	déserté en route
78	25 april 1806	XIV/56	---	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
79	25 april 1806	XIV/57	---	déserté en route
80	25 april 1806	XIV/71	---	déserté en route
81	25 april 1806	XIV/73	---	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
82	25 april 1806	XIV/75	---	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
83	25 april 1806	XIV/76	---	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
84	25 april 1806	XIV/78	---	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
85	25 april 1806	XIV/79	---	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
86	25 april 1806	XIV/86	---	14 mei 1806	53° de ligne (Verona)
87	7 mei 1806	X A (Me- relbeke)	10 floréal XII	28 mei 1806	53° de ligne (Verona)
88	7 mei 1806	XI 1/4 A	12 fructidor XII	28 mei 1806	53° de ligne (Verona)
89	7 mei 1806	XII A	8 germinal XII	28 mei 1806	53° de ligne (Verona)
90	7 mei 1806	XII R	25 vendémiaire XIII	hopital Vildevie
91	7 mei 1806	XIII/36	4° complem. XIII	28 mei 1806	53° de ligne (Verona)
92	7 mei 1806	XIII/37	4° complem. XIII	28 mei 1806	53° de ligne (Verona)
93	7 mei 1806	XIII/73	22 maart 1806	déserté en route
94	7 mei 1806	XIII/91	22 maart 1806	28 mei 1806	53° de ligne (Verona)
95	7 mei 1806	XIII/112	22 maart 1806	28 mei 1806	53° de ligne (Verona)
96	7 mei 1806	XIV/34	---	déserté en route
97	7 mei 1806	XIV/67	---	28 mei 1806	53° de ligne (Verona)
98	7 mei 1806	XIV/74	---	déserté en route
99	7 mei 1806	XIV/77	---	28 mei 1806	53° de ligne (Verona)

* nrs. 1-6 : zij komen wel voor op de algemene lijst van de 'réfractaires' die zich vrijwillig aangeboden hebben, maar niet op de lijsten van de detachementen. Mogelijks kregen zij de 'réforme' van de 'conseil de recrutement', zodat ze niet meetelden als recruten.

* nr 7 : hij kwam waarschijnlijk niet opdagen bij de keuring te Gent, want zijn naam werd op de algemene lijst doorstreept, met de vermelding 'déserté'.

* nr. 8 : deze 'réfractaire' werd niet naar Strasbourg gestuurd, maar vertrok op 19 februari 1806 met het detachement conscrits van XIII en XIV (cfr. supra) naar het 7° de ligne, waarbij hij werd ingelijfd op 17 maart 1806.

* nr. 10 : hij was eveneens opgeroepen voor dat detachement van 19 februari. Ofwel kreeg hij uitstel om een 'remplaçant' aan te bieden, ofwel kwam hij niet opdagen, maar bood hij een 'remplaçant' aan naar aanleiding van de amnestie. Deze bereikte in elk geval Strasbourg, van waaruit hij onmiddellijk bij het te Metz gelegerde '4° régiment d' infanterie légère' ingelijfd werd.

Faipoult mocht dus inderdaad trots zijn op zijn initiatief, ook al was het niet vooraf door Parijs goedgekeurd. Met de gearresteerde, door de 'gendarmerie' naar het 7° regiment gebrachte 'réfractaires', was het contingent van het kanton Oosterzele voor de 'levée' uit de 'classe' van jaar XIV, dat 32 recruten bedroeg, geleverd. Met zijn eigengereide optreden leverde de 'préfet' minstens nog eens het dubbele aantal, daarbij de eindeloze vervolgingen voor evenveel 'réfractaires' beëindigend of voorkomend.

Had hij in het verleden al weinig angst betoond voor de dreigementen uit Parijs, met dergelijke resultaten mocht hij zeker onbevreesd zijn overtreding melden!

Hij zette de voordelen voor staat, maatschappij[12] en betrokkenen dan ook dik in de verf, wanneer hij op 12 april 1806 bij de 'ministre de la guerre' verslag uitbracht[13] :

" C' est avec une satisfaction infinie que j' ai l' honneur de rendre compte à votre Excellence de cet heureux résultat. Il est l' effet des soins que j' ai pris de représenter à toutes les familles des conscrits les affreuses conséquences que faisoit sur elles le délit de leurs enfans. Je leur ai garanti que s' ils revenoient à leurs devoirs, je les ferais admettre dans leurs corps respectifs et décharger les pères et mères de l' amende prononcée ou à prononcer contre eux. Cette assurance répétée d' une indulgence qui les retiroit de l' état de désespoir où ils gémissoient, a plus fait que je n' aurois obtenu par toutes les recherches possibles de la gendarmerie, puisque voilà près de 1100 hommes rendus à l' armée et autant de familles sauvées de la ruine.

Je pense, monseigneur, qu' un tel résultat ne pouvoit que plaire à la bonté et à la générosité de sa Majesté impériale. Non seulement les heureuses conséquences de cette mesure ne procurent pour cette année [XIV] plus que le double du contingent d' hommes que ce département devoit fournir, mais il familiarise tellement l' esprit du peuple aux départs de conscrits, et change tellement l' opinion des campagnes sur la conscription, que je ne doute pas que dans les années suivantes, la levée se fasse sans la moindre difficulté, et avec très peu de désertion."

Hoewel dat laatste wat al te optimistisch was, maakte de maatregel toch indruk in Parijs, zeker wanneer Faipoult een maand nadien, op 9 mei 1806, zijn uitvoerig verslag overmaakte aan de 'ministre de l' intérieur'[14] :

" La désertion qui a eu lieu parmi les conscrits des années 9, 10, 11, 12 et 13 a été effrayante et je craignois que, pour l' an 14, ce fut de même. Voulant prévenir cette calamité ou néanmoins en empêcher les progrès, j' ai eu soin à mesure que j' étois informé de la désertion ou de la non-comparision d' un conscrit, d' en écrire au maire pour qu' il ait à le faire rechercher. Cette mesure avait été également pratiqué pour les classes antérieures, mais dans ma lettre je lui rappelois tous les maux qui pouvaient résulter de la désertion, tant pour la société que pour l' individu qui s' en étoit rendu coupable. Je le chargeois de mander devant lui les père et mère du conscrit réfractaire, de leur faire sentir ce à qui seroit exposé leur fils dans le cas où il viendroit à être arrêté, la vie malheureuse qu' il alloit mener dans le cas où il sauroit pour un tems se soustraire à la vigilance de la police; ce à qui eux-mêmes étoient exposés si on venoit à apprendre qu' ils auroient favorisé la fuite de leur fils, et de leur faire envisager leur ruine inévitable par l' exécution dont ils étoient menacés dans leurs biens meubles et immeubles pour le recouvrement de l' amende à laquelle ils alloient être condamnés comme civilement responsables.

Par la même lettre, écrite en idiome flamand et dont je chargeois le maire d' en remettre une copie aux parens du conscrit réfractaire, je lui disois qu' il pouvoit assurer les parens du déserteur que, si leur fils, quoique réfractaire, se présentoit de suite pour rejoindre sa destination, que [sic] j' oublierois sa faute et qu' au lieu de le faire conduire par la gendarmerie au dépôt de la citadelle de Lille, je le ferois comprendre dans un autre détachement et que je ne provoquerois pas de jugement à leur charge; j' ai en même tems mis... [onleesbaar woord] aux maires qu' ils pouvoient donner les mêmes assurances aux parens des conscrits réfractaires des classes antérieures, quand bien même il y auroit des jugemens rendus à leur charge, et que lorsque leurs fils seroient présens sous les drapeaux je ferois cesser les poursuites que pourroient être commencées à leur charge pour le recouvrement des amendes auxquelles ils avoient été condamnés.

Cette première démarche a obtenu quelque succès. Le contingent de l' an 14 s' est complété et la classe a présenté moins de réfractaires que les années précédentes, de sorte que trois cent hommes environ de différentes classes en sus des contingents s' étoient déjà présentés pour rejoindre, lorsque par une circulaire sous la date du 5 brumaire [sic! moet natuurlijk 'mars' zijn!], j' ai manifesté, à ceux des maires qui avoient envoyés le plus de conscrits, ma satisfaction sur ce qu' ils avoient fait pour rappeler les conscrits à leurs devoirs et je les ai engagés à redoubler d' efforts; j' ai aussi manifesté mon incontentement à ceux des maires dont les communes avoient des réfractaires et qui ne m' avoient pas envoyés. Je les chargeois de nouveau de faire parroître devant eux tous les parens des conscrits réfractaires et de leur rapporter les avertissemens qui leur avoient déjà été donné, et de leur signifier qu' il n' étoit accordé à leurs enfans que jusqu' au 15 avril pour rentrer, et qu' après cette époque ils ne seroient plus admis.

Cette nouvelle démarche a produite des résultats plus satisfaisants que je ne pensois, car j' ai eu la satisfaction de faire partir pour le dépôt général à Strasbourg :

total 1496 conscrits qui appartiennent aux différentes classes de conscription et qui sont fournis en sus du contingent.

J' ai par cette mesure rendu à l' état près de 1500 individus qui, pour la plupart ne pouvoient trouver d' asile, seroient devenus autant de brigands qui auroient évidemment, malgré la surveillance de la gendarmerie et de la police locale, compromis la sûreté publique. J' ai en outre tranquillisé autant de familles qui se croyaient à la veille d' une inévitable poursuite des exécutions dont elles étoient menacées pour le recouvrement des amendes auxquelles les unes étoient condamnées et les autres sur le point de l' être.

La manière dont j' ai agi dans cette circonstance est, il est vrai, un peu contraire aux règlemens sur la conscription, qui ne permettent aucune indulgence envers les conscrits qui une fois se sont montrés réfractaires à la loi, mais eu égard aux motifs qui m' ont porté à agir ainsi, je vous prie de vouloir bien y donner votre approbation."

Het aantal 'réfractaires' groeide gedurig aan, niet alleen in het 'département de l' Escaut'! En tegelijk nam het aantal in te vorderen boetes zo sterk aan, dat de te innen sommen samen een astronomisch groot bedrag gingen vormen. De financiële kant van de conscriptie (die in deze verhandeling bewust onderbelicht is gebleven) was sterk verwaarloosd geweest, en daarom ging men haar verbinden met het financiewezen van de staat. Een decreet van 8 juli 1806[15] riep de functie van 'directeur général des revues et de la conscription militaire' in het leven, die de controle kreeg op de uitgaven en inkomsten, samenhangend met de materies van de conscriptie en de 'levée'. Minister van staat Lacuée zou als eerste deze functie waarnemen.

Er waren 80.000 conscrits van 1806 ter beschikking gesteld van de regering, op 2 vendémiaire XIV (24 september 1805). Intussen was Napoléon de sterkste van de drie Europese keizers gebleken, in de 'driekeizerslag' bij Austerlitz op 2 december 1805. Hoewel de navale dreiging bleef, was en bleef Frankrijk voorlopig meester op het continent. Daarom riep het decreet van 3 augustus 1806[16] slechts 50.000 recruten op voor actieve dienst, bedoeld om degenen die hun 'congé' hadden gekregen, of nog zouden krijgen, te vervangen[17].

Op 28 september werd echter een levée georganiseerd uit de 30.000 in reserve gelaten conscrits, voor de marine, en bij ministeriële beslissing voor de 'équipages militaires'[18].

Het contingent van het 'département', dat 842 conscrits voor het actief leger, en 507 voor de reserve, in totaal dus 1349 mannen bedroeg, werd als volgt verdeeld[19] :

Voor de datering van de lokale werkzaamheden in het kanton Oosterzele, moet men zich volledig baseren op de datering van de naar aanleiding ervan opgemaakte lijsten.

Deze zijn alle afgesloten op 17 september 1806[20]. De 'conseil de recrutement' behandelde het kanton op 23 september, op de 'préfecture' te Gent. Negenenveertig conscrits kregen de 'réforme' :

nr.	'réformé' wegens	'réformé' door	datum
4	misvorming van de linkervoet	conseil de recrutement	23/9/1806
5	tering ('phthisie')	conseil de recrutement	23/9/1806
6	hinken	sous-préfet	17/9/1806
10	verlamd aan de linkerhand	conseil de recrutement	23/9/1806
14	bult op de schouder ('étant bossé à l' épaule')	conseil de recrutement	23/9/1806
16	kliergezwel ('écrouelles')	conseil de recrutement	23/9/1806
24	blindheid	sous-préfet	17/9/1806
27	misvorming aan beide benen	conseil de recrutement	23/9/1806
33	bult ('étant bossu')	conseil de recrutement	23/9/1806
37	lichaamslengte	sous-préfet	17/9/1806
41	hoofdpijnen ('teigne')	conseil de recrutement	23/9/1806
46	misvorming van de linkervoet	conseil de recrutement	23/9/1806
50	etterende oren ('écoulement félide des oreilles')	conseil de recrutement	23/9/1806
51	lichaamslengte	sous-préfet	17/9/1806
66	traanfistel ('fistule lacrymale')	conseil de recrutement	23/9/1806
68	lichaamslengte + aanleg voor hoofdpijn ('teigneux')	sous-préfet	17/9/1806
72	lichaamslengte + blind aan het linkeroog	sous-préfet	17/9/1806
73	lichaamslengte	sous-préfet	17/9/1806
77	verlies van de snijtanden in de bovenkaak	conseil de recrutement	23/9/1806
78	lichaamslengte	sous-préfet	17/9/1806
79	misvorming van het linkerbeen	conseil de recrutement	23/9/1806
82	misvorming van de linkervoet	conseil de recrutement	23/9/1806
84	bijziendheid ('myopie')	conseil de recrutement	23/9/1806
87	slechtgevormde borstkas	conseil de recrutement	23/9/1806
120	lichaamslengte	sous-préfet	17/9/1806
124	lichaamslengte	sous-préfet	17/9/1806
133	'blanke' (=goedaardige?) tumor in de rechterknie	conseil de recrutement	23/9/1806
140	verlamd aan het rechterbeen	sous-préfet	17/9/1806
146	bloedtering ('hémophthisie')	conseil de recrutement	23/9/1806
150	hoofdpijnen ('teigne')	conseil de recrutement	23/9/1806
156	lichaamslengte	sous-préfet	17/9/1806
158	verlamd aan de linkerhand	conseil de recrutement	23/9/1806
160	misvorming van de rechterbil	conseil de recrutement	23/9/1806
174	kliergezwel ('écrouelles')	conseil de recrutement	23/9/1806
177	'afzichtelijkheid' [! : 'étant hideux']	sous-préfet	17/9/1806
180	zwak zicht ('vue vague')	conseil de recrutement	23/9/1806
192	sterk hinken ('claudication manifeste')	conseil de recrutement	23/9/1806
193	bult ('étant bossu')	sous-préfet	17/9/1806
198	traanfistel ('fistule lacrymale')	conseil de recrutement	23/9/1806
204	kliergezwel ('écrouelles')	conseil de recrutement	23/9/1806
206	ondoorschijnendheid van de cornea van het rechteroog	conseil de recrutement	23/9/1806
207	'varicocèle du cordon spermatique du côté droit'	conseil de recrutement	23/9/1806
223	kliergezwel ('écrouelles')	conseil de recrutement	23/9/1806
226	ondoorschijnendheid van de cornea van het rechteroog	conseil de recrutement	23/9/1806
249	lichaamslengte	sous-préfet	17/9/1806
254	lichaamslengte	sous-préfet	17/9/1806
256	lichaamslengte	sous-préfet	17/9/1806
262	hoofdpijnen ('teigne')	conseil de recrutement	23/9/1806
268	hernia (breuk)	conseil de recrutement	23/9/1806

De 'sous-préfet' gaf aan zeventien conscrits de 'réforme', waarvan twaalf wegens hun te kleine gestalte, en vijf wegens 'infirmités'. Hij verwees veertig conscrits naar de 'conseil de recrutement', die aan tweeëndertig ervan de 'réforme' gaf, en acht andere in staat achtte om te dienen.

nr.	sort	remplaçant	corps	aangekomen op	vonnis	contingent
1	2	XIV/121	?		(dés. en route)
2	3		?		non jugé (rentré)
3	7		13° de ligne	13/12/1806		AA/1
4	8		56° de ligne	28/11/1806		AA/2
5	9		13° de ligne	13/12/1806		AA/3
6	11		13° de ligne	13/12/1806		AA/4
7	12	kreeg de 'réforme' van de 'conseil de recrutement', op 15/10/1806.
8	13		13° de ligne	18/06/1807		AA/5
9	15	'substitution' met lotnr. 245, op 5/10/1806 => kreeg nr. 180 in de oproepvolgorde
9	245	(substitution)	?	hospitaal Turijn
10	17		équip. militres	na desertie dr Gie		AA/6
11	18		?		non jugé (rentré)
12	20		?		23/03/1807
13	21		?		23/03/1807
14	22		13° de ligne	onderweg overleden
15	23		?		23/03/1807
16	26		?		23/03/1807
17	29		13° de ligne	13/12/1806		AA/7
18	30		13° de ligne	onderweg overleden
19	31		?		23/03/1807
20	32		13° de ligne	13/12/1806		AA/8
21	34		13° de ligne	13/12/1806		AA/9
22	35		?		23/03/1807
23	36		13° de ligne	13/12/1806		AA/10
24	38		13° de ligne	13/12/1806		AA/11
25	39		13° de ligne	13/12/1806		AA/12
26	42	kreeg de 'réforme' van de 'conseil de recrutement', op 3/1/1807.
27	43		équip. militres	na desertie dr Gie		R/1
28	45		?		23/03/1807
29	47	kreeg de 'placement à la fin du dépôt' o.w.v. een 71-jarige vader, op 12/11/1806.
30	48		?		23/03/1807
31	49	kreeg de 'placement à la fin du dépôt' o.w.v. broer in act. dienst, op 15/10/1806.
32	52		?		non jugé (rentré)
33	54		2° artillerie de la marine	15/11/1806		R/2
34	56		2° artillerie de la marine	15/11/1806		R/3
35	57		?		23/03/1807
36	58		22° de ligne	23/10/1806		R/4
37	60		équip. militres	na desertie dr Gie		R/5
38	61		?		23/03/1807
39	62		équip. militres	na desertie dr Gie		R/6
40	63	werd van de lijst geschrapt, omdat hij behoorde tot het kanton 'Gand/Nord/'
41	64		?		23/03/1807
42	65		103° de ligne	23/04/1807		AA/13
43	67	X (Bottelare)	13° de ligne	8/1/1807		AA/14
44	70		?		23/03/1807
45	71		?		23/03/1807
46	74		18° de ligne	05/12/1806		AA/15
47	75		?		23/03/1807
48	76		?		23/03/1807
49	80		22° de ligne	na desertie dr Gie		R/7
50	81		?		non jugé (rentré)
51	83	XIV (Nieuw- kerken)	56° de ligne	1/3/1807		AA/16
52	85	kreeg de 'réforme' van de 'conseil de recrutement', op 24/10/1806.
53	86		?		23/03/1807
54	89	kreeg twee maand uitstel om te herstellen van zijn kwaal
55	90		?		23/03/1807
56	91	XI (Moortzele)	56° de ligne	1/3/1807		AA/17
57	92		?		23/03/1807
58	93		équip. militres	13/02/1807		R/8
59	94		?		23/03/1807
60	95		?		23/03/1807
61	96		?		23/03/1807
62	97		10° cuirassiers	14/11/1806		AA/18
63	99		?		non jugé (rentré)
64	100		13° de ligne	08/01/1807		AA/19
65	101	cfr noot onder de tabel
66	102	uitstel voor bewijzen recht op 'placement à la fin du dépôt'
67	103		13° de ligne	08/01/1807		AA/20
68	104	X (Geraards- bergen)	2° artillerie de la marine	12/12/1806		R/9
69	106		?		23/03/1807
70	107		13° de ligne	08/01/1807		AA/21
71	108		13° de ligne	08/01/1807		AA/22
72	109		?		non jugé (rentré)
73	110		18° de ligne	05/12/1806		AA/23
74	111		?		23/03/1807
75	112	kreeg de 'réforme' van de 'conseil de recrutement', op 12/11/1806.
76	113		?		23/03/1807
77	114		?		23/03/1807
78	116	kreeg de 'réforme' van de 'conseil de recrutement', op 12/11/1806.
79	117		18° de ligne	05/12/1806		AA/24
80	118		18° de ligne	05/12/1806		AA/25
54	89		56° de ligne	01/03/1807		AA/26
30	48	heeft zich vrijwillig aangeboden op 14/3/1807, van het vonnis van 23/3 geschrapt
		=>	13° de ligne	onderweg overleden
65	101		16° de ligne	27/8/1807		AA/27
2	3		?		12/09/1807
9	245	substitué 15	?	(hospitaal Turijn)	12/09/1807
11	18		?		12/09/1807
32	52		?		12/09/1807
50	81		?		12/09/1807
63	99		?		12/09/1807
72	109		5° artillerie à cheval	02/09/1807 (par la Gie)		AA/28
81	119		5° artillerie à cheval	déserté en route	12/09/1807
82	121		?		12/09/1807
66	102	kreeg de 'réforme' van de 'conseil de recrutement', op 15/9/1807.

* nr 65 : deze conscrit werd door de 'maire' van Schelderode als afwezig opgegeven, en werd waarschijnlijk door hem vertegenwoordigd op de 'tirage au sort'. Hij moet pas veel later gevonden zijn, gezien hij pas zo laat op zijn corps aankwam.

Opnieuw zijn de gegevens van het register[22] enorm fragmentair. Het bevat geen gegevens over de corpsen waarvoor de tot 'réfractaire' verklaarden bestemd waren, en biedt zelfs geen antwoord op de vraag waarom een aantal van hen pas een half jaar na de andere werden gevonnist. Bovendien blijken zevenendertig conscrits aangekomen te zijn op hun corps! Dat zijn er negen te veel voor het contingent van het actief leger, maar acht te weinig voor de beide contingenten samen. Werd er slechts een gedeeltelijke 'levée' van de reserve bevolen? Ik heb daar geen gegevens over teruggevonden.

In 1806 werden de 'contrôles de départ' geüniformiseerd, teneinde de 'réfraction' beter te kunnen bestrijden[23]. Jammer genoeg heb ik voor 1806 slechts twee van die controlestaten teruggevonden[24]. Zij konden dus evenmin enig uitsluitsel geven.

De 'dénonciation' tenslotte, gebeurde al sedert jaar XIV bij middel van één algemene lijst[25], opgemaakt na aankomst van het laatste detachement op het corps waarvoor het bestemd was. Ook die staat kan dus niets bijdragen, evenmin als de erop gebaseerde 'arrêtés du préfet'[26] en vonnissen van de 'tribunal civil de première instance'[27].

Hoe fragmentair de staat van de 'levée' ook moge zijn, hij toont toch goed hoezeer Faipoults optimisme van mei 1806 voorbarig is geweest! Voor het leveren van zevenendertig recruten moest men toch nog steeds ruim dubbel zoveel conscrits oproepen. In detail zag het resultaat er zo uit :

** De 'remplaçant' van nummer 1 is conform het decreet van 8 fructidor XIII veroordeeld als deserteur, en niet als 'réfractaire'! Hij werd wel onder de 'réfraction' meegerekend! Nummer 30 kwam zich vrijwillig aanbieden, en werd van het vonnis geschrapt. Hij zit echter eveneens gerekend onder de 'réfraction' (en onder de overledenen). Tenslotte werden ook de vijf door de gendarmerie naar hun corps gebrachte conscrits onder de 'réfraction' begrepen (en onder de aangekomenen). Om dubbeltelling te vermijden, moet men bij het maken van de som echter alleen de eerstgenoemde 'remplaçant' meetellen, en dus slechts 33 'réfractaires' in rekening brengen. (37+3+33=73)

(***) hoeveel conscrits er daadwerkelijk vertrokken zijn, is onbekend. 'overblijvend voor vertrek' bevat dus alle opgeroepenen die niet ongeschikt bevonden werden, ook degenen die niet verschenen zijn.

Naast de twee opgeroepenen, die de 'placement à la fin du dépôt' kregen na de werkzaamheden[28], waren nog tweeëntwintig andere conscrits achteraan hun 'classe' geplaatst. Uiteindelijk zag het 'dépôt de droit' er na de 'levée ordinaire' als volgt uit :

Van deze vierentwintig conscrits, waren er zestien broer van een conscrit in actieve dienst, hadden er drie een vader van 71 jaar, levend van hun arbeid, was één de enige zoon van een weduwe en waren er vier oudste van tenminste drie weeskinderen.

Het conscriptieregister van 1806 vermeldt ook nog 7 supplementaire conscrits, die zich niet hadden laten inschrijven op de gemeente. Twee ervan kregen de 'réforme' van de 'conseil de recrutement', op respectievelijk 23 september 1806 (in de gewone zitting dus!) en op 2 mei 1807.

Een derde werd ter beschikking gesteld van de recruteringskapitein als 'premier à partir. Wat er van hem is geworden, heb ik niet kunnen achterhalen.

Drie andere supplementairen hebben blijkbaar de 'conseil' weten te overtuigen van hun onschuld inzake hun niet-inschrijving, want zij mochten een lotnummer trekken. Twee deden dit al op 5 oktober 1806, en zij trokken de nummers 125 (bis) en 180 (bis). Een derde deed dat pas op 3 januari 1807, en hij trok het nummer 58 (bis). Hij moest bijgevolg in actieve dienst treden. Of hij dat heeft gedaan, en bij welk regiment, heb ik evenmin kunnen achterhalen.

De laatste supplementaire conscrit werd, als conscrit van jaar XIV, ingelijfd bij het 27° regiment 'dragons', op 24 februari 1807 (en deserteerde dag op dag één maand later al uit het corps!).

Tenslotte werden nog drie conscrits van jaar XIV (lotnummers 22, 31 en 82) van het einde van hun 'classe' naar hun normale plaats teruggebracht, omdat hun bewijsstukken niet in orde waren. De eerste twee vertrokken, samen met de als 'réfractaire' veroordeelde conscrit met lotnr. 23, op 13 augustus 1806 nog naar het 'dépôt' van Strasbourg. De nummer 82 deserteerde van het detachement, de beide anderen werden ingelijfd[29].

1806 was in vele opzichten een scharnierjaar. Vanaf dan zou de 'levée' steeds door de 'Sénat' -die in wezen een 'acclamatiekamer' van de keizer was- toegestaan worden. De minimum- leeftijd voor de dienstplicht werd verlaagd. Het tempo waarop de 'levées' elkaar opvolgden werd alsmaar opgedreven...

Daarentegen bleef men nog steeds worstelen met de 'réfraction', waartegen nu eens met toegeeflijkheid, dan weer met hardheid opgetreden werd. In elk geval lijkt de greep van de overheid op de dorpsgemeenschap sterk toegenomen, en de vruchten zouden snel geplukt worden...

[1]"Daar het Wetgevend Lichaam op dat ogenblik geen zitting had, wendde hij zich tot de hem zeer toegedane senatoren, die zonder verwijl alles goedkeurden, wat de keizer hen voorschotelde." : BOIJEN (Richard), "De conscriptie te Sint-Truiden tijdens het Frans bewind, 1795-1814", in : Belgische tijdschrift voor militaire geschiedenis, XX, 1973-'74, p. 120. Zie ook DARQUENNE (Roger), La conscription dans le département de Jemappes, bilan démographique et médico-social, Mons, sécretariat du cercle archéologique, 1970, p. 113.

[2]'Senatus-consulte qui ordonne une levée de quatre-vingt mille conscrits en l' an 1806', dd. 2 vendémiaire XIV (4°, bull. 61, n° 1072); Pas., 1° série, Lois françaises, XIII, p. 268.

[3]Sesam atlas bij de wereldgeschiedenis, deel 2 van Franse revolutie tot heden, Apeldoorn, Van Walraven BV, 1989, pp. 25 en 31.

[4]Circulaire van de 'préfet' aan de 'maires' dd. 8/1/1806; RAG, Scheldedepartement, 2226/79.

[5]Circulaire van de 'préfet' aan de 'maires' dd. 16/1/1806; RAG, Scheldedepartement, 2226/1.

[6]Gemeentelijke conscriptielijsten voor het jaar 1806, van alle gemeenten van het 1° arrondissement, gebundeld per kanton; RAG, Scheldedepartement, 4819/1.

[7]Merelbeke was bij de conscriptie van jaar XIV net op tijd klaar, op 1 vendémiaire, en Schelderode, dat toen 4 dagen te laat was, behoorde in 1806 tot de meest stipte! Er valt dus (in tegenstelling tot bijvoorbeeld het geval van Baaigem bij de conscripties van IX, X, XI en XII) niets meer af te leiden over de gezagsgetrouwheid of obstructie van de lokale autoriteiten. Die obstructie was blijkbaar definitief overwonnen!!!

[8]Het is wel enigszins bevreemdend dat deze gemeenten hun lijsten afgesloten hebben voordat de termijn verlopen was, maar om achter deze vroegtijdigheid enig spoor van patriottisme te zoeken, is een te hachelijke onderneming.

[9]Circulaire van de 'préfet' aan de 'maires' dd. 5/3/1806; RAG, Scheldedepartement, 2226/3.

[10]Gebaseerd op de volgende stukken :

* 'Département de l' Escaut, état des conscrits de l' an 13 et antérieures, qui se sont présentés volontairement en l' an 1806 pour rejoindre un corps, en vertu de la circulaire de monsieur le préfet en date du 5 mars 1806', s.d.; RAG, Scheldedepartement, 2226/4.

1 * 'arrondissement de Gand', een ruimere lijst, van alle conscrits van de 'classes' vóór XIV, die zich vrijwillig kwamen aanbieden, s.d. ('envoyé le 29 avril'); RAG, Scheldedepartement, 2226/28.

2 * 'État nominatif des conscrits du département de l' Escaut dirigés sur le dépôt général de Strasbourg', s.d., RAG, Scheldedepartement, 3105/6.

3 * 'État nominatif des conscrits du département de l' Escaut, dirigé sur le 7° régiment d' infanterie de ligne', dd. 21/8/1806; RAG, Scheldedepartement, 2226/51.

4 * 'hommes arrivés au dépôt général de Strasbourg', s.d.; 'hommes arrivés au 7° de ligne', s.d.; in: RAG, Scheldedepartement, 3150/5.

5 * 'État nominatif des conscrits de diverses classes partis de Gand le 5 mars 1806 arrivés au 4° régiment d' infanterie légère le 19 mars', met gedeelte 'désertés pendant la route'; s.d.; RAG, Scheldedepartement, 2226/68.

6 *'État des hommes partis de Gand le 2 avril 1806 pour se rendre à Strasbourg, incorporés dans le 4° régiment d' infanterie légère en garnison à Metz', s.d.; RAG, Scheldedepartement, 2226/69.

7 *'Conscrits du département de l' Escaut partis de Gand le 23 avril 1806 pour Strasbourg, dont une partie a été incorporée dans le 4° régiment d' infanterie légère le 6 may et l' autre est arrivée à Strasbourg le 13 may 1806', s.d.; RAG, Scheldedepartement, 2226/70.

8 * 'État des conscrits partis de Gand le 25 avril 1806 pour Strasbourg et qui sont arrivés dans la place le 14 may 1806', met gedeelte 'désertés en route'; s.d.; RAG, Scheldedepartement, 2226/71.

9 * 'État des conscrits de différentes classes, partis de Gand le 7 may 1806 pour le dépôt général de Strasbourg où ils sont arrivés le 28 may 1806', met gedeelte 'hopitaux' en gedeelte 'désertés en route'; s.d.; RAG, Scheldedepartement, 2226/72.

[11]Voor de twee conscrits van X, die eigenlijk geregistreerd stonden als behorend tot de 'classe' van IX, geef ik ook de gemeente voor wiens contingent ze aangeduid waren.

[12]Denk bijvoorbeeld aan wat Alan Forrest aangaf, over het optreden als 'hors-la-loi', van de talloze ondergedokenen. Cfr. supra in de inleiding, p. 6.

[13]Brief van de 'préfet' aan de 'ministre de la guerre' dd. 12/4/1806; in: RAG, Scheldedepartement, 4876.

[14]Brief van de 'préfet' aan de 'ministre de l' intérieur' dd. 9/5/1806, met antwoord van de minister dd. 22/5/1806; RAG, Scheldedepartement, 2226/30.

[15]'Décret qui remplace le comité des inspecteurs en chef aux revues par un conseiller d' état, directeur général des revues et de la conscription militaire' dd. 8/7/1806 (4°, bull. 104, n° 1748); Pas., 1° série, Lois françaises, XIV, p. 9.

[16]'Décret qui ordonne la levée de la conscription de 1806', dd. 3/8/1806 (4°, bull. 109 et 111, nos 1803 et 1820, Pas., 1° série, Lois françaises, XIV, p. 28.

[17]Circulaire van de 'préfet' aan de 'maires' dd. 12/8/1806; in: RAG, Scheldedepartement, 2226/42.

[18]Ik vond geen gegevens terug aangaande deze 'levées'. Wel worden ze vermeld in de circulaire van de 'préfet' dd. 9/1/1807 aangaande de 'levée' van 1807 (i.v.m. broederdienst); RAG, Scheldedepartement, 2061/4.

[19]'Conscription 1806, département de l' Escaut, tableau relatif à la répartition entre les arrondissemens de sous-préfecture, et la sous-répartition entre les cantons ou arrondissemens de justice de paix, des 842 conscrits pour l' armée active et des 507 conscrits pour la réserve, que le département de l' Escaut doit fournir dans la levée ordonnée par le décret impérial du 3 août 1806, sur la classe de 1806', s.d.; RAG, Scheldedepartement, 2226/16. De contingenten in de 'levées' uit de reserve kon ik alleen reconstrueren via het nominatieve bestand. Het kanton leverde 37 recruten, en dus 9 meer dan zijn contingent voor het actief leger. De contingenten bedroegen dus samen 9 recruten (van de 17).

[20]RAG, Scheldedepartement, 3837/3.

[21]Vanaf nu zal de 'liste d' activité' telkens weergegeven worden tot en met de laatste opgeroepen conscrit. Bij de behandeling van de buitengewone 'levées' wordt dan eerst diens lotnummer en nummer van oproepvolgorde hernomen, alsook de hogere lotnummers die de 'réforme' en de 'placement' kregen. Daarna wordt de 'liste d' activité' verdergezet tot de laatste opgeroepene in die 'levée'.

[22]RAG, Scheldedepartement, 6034

[23]Circulaire van de 'directeur-général des revues et de la conscription militaire' dd 3/9/1806; RAG, Scheldedepartement, 2226/47.

[24]En dat gebeurde dan nog zeer toevallig! Zij zaten immers in een bundel 'Conscription 1810, conscrits supplémentaires des classes antérieures à 1810 qui doivent être portés en tête des listes de 1810 en déduction du contingent qui sera assigné à la dite classe, conformément à la lettre du ministre de la guerre du 2 avril 1808'; in: RAG, Scheldedepartement, 4842.

De betrokken staten zijn : 'contrôle [ ], levée de 1806, appel ordonné par le décret impérial du 3 août 1806, conscrits partis le 4 décembre 1806 pour les équipages militaires à Mayence, [le détachement] arrivé le 13 février 1807' en 'contrôle [ ], levée de 1806, appel ordonné par le décret impérial du 3 août 1806, conscrits partis le 3 octobre 1806 pour le 5° régiment d' artillerie à cheval, par feuille de route, [le détachement] arrivé le 8 février 1807'.

[25]'1°, 2°, 3° & 4° arrondissemens, État des conscrits de l' an 1806 du département de l' Escaut que le capitaine du recrutement dénonce à Monsieur le préfet ... pour être par lui déclarés réfractaires & jugés comme tels, d' après les lois, pour n' avoir pas comparu aux appels de départs ni fait admettre de suppléans, ou pour avoir désertés en route en rejoignant les corps auxquels ils étaient destinés', dd. 21/2/1807; in: RAG, Scheldedepartement, 4944. De corpsen worden hierop niet meer vermeld!

[26]'Arrêtés' dd. 19/3/1807 en 9/9/1807; in: RAG, Scheldedepartement, 4944.

[27]Vonnissen van 23/3/1807 en 12/9/1807; in: RAG, Scheldedepartement, 4837/1.

[28]Voor het nummer 49 schreef de 'maire' een brief, waarin hij verklaarde dat een zware ziekte de conscrit in de onmogelijkheid had gesteld persoonlijk aan de 'tirage au sort' deel te nemen. De 'maire' had in zijn plaats getrokken, maar hij zou geen melding gemaakt hebben van het feit, dat de broer van de betrokkene in actieve dienst verkeerde. De 'maire' zond getuigschriften op, waarin de aanwezigheid van de broer op zijn corps bevestigd werd, en vroeg om de betrokkene vooralsnog de gunst toe te staan waarop hij recht had.

Brief van de 'maire' van Melsen aan de 'préfet' dd. 1/10/1806; in: RAG, Scheldedepartement, 3837/3.

[29]'Liste des conscrits de l' an 14, placés provisoirement à la fin du dépôt, lesquels n' ayant pas justifiés d' y avoir droit, se trouvent dans le cas d' être appelés', s.d. en 'conscrits désignés, à appeler pour le premier départ', s.d.; in RAG, Scheldedepartement, 4956; 'État des conscrits partis de Gand le 13 aoüt 1806 pour Strasbourg', s.d.; in RAG, Scheldedepartement, 2226/43.

Balegem	29/1	Gontrode	24/1	Melle	27/1	Schelderode	26/1
Baaigem	27/1	Gijzenzele	20/1	Melsen	27/1	Scheldewindeke	27/1
Bottelare	25/1	Landskouter	26/1	Moortzele	27/1	Semmerzake	25/1
Dikkelvenne	29/1	Lemberge	26/1	Munte	26/1	Vurste	24/1
Gavere	27/1	Merelbeke	1/2	Oosterzele	29/1

ARRONDISSEMENT	AA	R	Totaal
Gent	281	170	451
Oudenaarde	200	120	320
Dendermonde	257	154	411
Eeklo	104	63	167

opgeroepen	réforme en dépôt	overblijvend voor vertrek	aangekomen	overleden	réfraction	waarvan gevonnist
81*	8	73	37	3	39**	32

n° sort	reden	n° sort	reden
1	broer in actieve dienst	88	broer in actieve dienst
19	broer in actieve dienst	98	broer in actieve dienst
25	broer in actieve dienst	105	broer in actieve dienst
28	oudste van wezen	115	broer in actieve dienst
40	vader van 71 jaar	132	zoon van een weduwe
44	broer in actieve dienst	137	broer in actieve dienst
47	vader van 71 jaar	138	oudste van wezen
49	broer in actieve dienst	162	vader van 71 jaar
53	broer in actieve dienst	179	oudste van wezen
55	broer in actieve dienst	190	broer in actieve dienst
59	broer in actieve dienst	224	broer in actieve dienst
69	oudste van wezen	248	broer in actieve dienst

classe	aangekomen	gedeserteerd	hospitaal	?	totaal
X	1	1	0	0	2
XI	15	1	0	1	17
XII	6	0	1	6	13
XIII	31	7	0	6	44
XIV	15	8	0	0	23
totaal	68	17	1	13	99

KANTON	AA	R	Totaal	KANTON	AA	R	Totaal
Kruishoutem	22	15	35	Nazareth	19	12	31
Deinze	20	12	2	Nevele	23	14	37
Evergem	19	12	31	Oosterzele	28	17	45
Gent (N&E)	44	27	71	Zomergem	28	17	45
Gent (S&O)	42	25	67	Waarschoot	15	9	24
Lochristi	21	12	33