Politionele slachtofferbejegening
in het kader van de nieuwe politiestructuur

Barbara Van Der Dussen De Kestergat

Scriptie voorgelegd aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid,
voor het behalen van de graad van
Licentiaat in de Criminologische Wetenschappen.

Academiejaar: 2005-2006

Katholieke Universiteit Leuven

Promotor: Prof. F. HUTSEBAUT

DANKWOORD

INLEIDING

DEEL 1 : HET SLACHTOFFER IN DE WETGEVING: DE EVOLUTIE

    1 Internationale initiatieven

        1.1 Verenigde Naties: Verklaring over de basisrechten van slachtoffers van misdrijven en van machtsmisbruik

        1.2 Raad van Europa: Aanbeveling nr. R(85)11 inzake de positie van het slachtoffer binnen het strafrecht en de strafprocedure.

        1.3 Raad van Europa: Aanbeveling nr. R (87)21 inzake de hulpverlening aan slachtoffers en de preventie van victimisering.

        1.4 Europese Ministerconferentie over fysiek en seksueel geweld tegen vrouwen

        1.5 Verklaring van de Rechten van Slachtoffers in de strafrechtelijke procedure

        1.6 Kaderbesluit van de Europese Unie van 15 maart 2001 inzake de status van het slachtoffer in de strafprocedure

    2 Nationale wetgeving en initiatieven

        2.1 De wet op het politieambt van 5 augustus 1992

        2.2 De wet tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst gestructureerd op twee niveaus van 7 december 1998

        2.3 De ministeriële omzendbrieven OOP 15, OOP 15bis en OOP 15ter

        2.4 Nationaal Forum voor Slachtofferbeleid

    3 Besluit deel 1

DEEL 2 : POLITIONELE SLACHTOFFERBEJEGENING NA DE HERVORMING

    1 De hervorming

        1.1 De taken van de lokale politie

        1.2 De taken van de federale politie

        1.3 De taken van de gedeconcentreerde diensten

    2 Slachtofferbejegening door de politiediensten in de nieuwe politiestructuur

        2.1 De sleutelpositie van de politie

        2.2 Slachtofferbejegening bij de lokale politie

        2.3 Slachtofferbejegening bij de federale politie

    3 Nieuwe initiatieven, regelgeving en structuren sinds 1998

        3.1 Omzendbrief OOP 15ter betreffende de politionele slachtofferbejegening

            3.1.1 Slachtofferzorg, slachtofferhulp en slachtofferbejegening

            3.1.2 Opdrachten van de politiediensten en op het niveau van de politieambtenaar

            3.1.3 Opdrachten op het niveau van de korpschef en de korpsleiding

            3.1.4 Opdrachten op het niveau van de dienst politionele slachtofferbejegening

            3.1.5 Conclusie Omzendbrief OOP15ter

        3.2 Omzendbrief PLP 10 van 9 oktober 2001 inzake de organisatie- en werkingsnormen van de lokale politie
                        met het oog op het waarborgen van een minimale gelijkwaardige dienstverlening aan de bevolking

            3.2.1 De functionaliteit politionele slachtofferbejegening

            3.2.2 Bedenkingen bij de PLP 10

        3.2. Conclusie Omzendbrief PLP 10

        3.3 Decreet houdende de goedkeuring van het Samenwerkingsakkoord van 7 april 1998
                        tussen de Staat en de Vlaamse Gemeenschap inzake slachtofferzorg

        3.4 Het gerechtelijk arrondissement

            3.4.1 De Arrondissementele Raad voor het Slachtofferbeleid

            3.4.2 Het welzijnsteam voor slachtofferzorg

        3.5 De Interzonale Samenwerking

            3.5.1 De Omzendbrief PLP 27 van 4 november 2002

            3.5.2 De praktische kant van de interzonale samenwerking

        3.6 De directeur-coördinator

        3.7 De maatschappelijk assistent bij de federale politie

        3.8 De politieassistent

            3.8.1 De doelstellingen van de GPI 19

            3.8.2 De functie en de rol van de politieassistent

            3.8.3 De opdrachten van de politieassistent

            3.8.4 Organisatie en dienstvoering

            3.8.5 De meerwaarde van een politieassistent

    4 Randvoorwaarden

        4.1 De opleiding van aspiranten

        4.2 Materiële infrastructuur

    5 Voorstel voor meer coördinatie en structuur in de politionele slachtofferbejegening

    6 Besluit deel 2

DEEL 3 : DE GEVOLGEN VAN DE NIEUWE POLITIESTRUCTUUR IN DE PRAKTIJK

    1 Onderzoeksdesign

        1.1 Probleemstelling en onderzoeksvragen

        1.2 Doelstellingen

        1.3 Dragers van informatie

        1.4 Dataverzamelingsmethode

        1.5 Data-analysemethode

    2 Resultaten

        2.1 De gevolgen van de politiehervorming in de praktijk

        2.2 De functionaliteit politionele slachtofferbejegening

        2.3 Sensibilisatie en vorming van de politieambtenaren in de lokale zones

        2.4 Het risico om van slachtofferbejegening in slachtofferhulp te vallen als politieambtenaar

        2.5 De vroegere maatschappelijke werkers bij het vroegere rijkswachtdistrict

        2.6 Een coherent en uniform beleid rond politionele slachtofferbejegening

        2.7 Interzonale samenwerkingsverbanden

        2.8 Arrondissementele Raad, Welzijnsteams binnen het arrondissement en overlegplatforms

        2.9 Politionele slachtofferbejegening bij de federale politie

        2.10 Infrastructuur om een slachtoffer degelijk op te vangen

        2.11 Opleiding aspiranten

    3 Besluit en aanbevelingen

ALGEMEEN BESLUIT

BIBLIOGRAFIE

LIJST VAN AFKORTINGEN

BIJLAGEN

    Bijlage 1 Topiclijst DirCo en maatschappelijk assistent

    Bijlage 2 Topiclijst lokale politie

SAMENVATTING

Deze eindverhandeling handelt over de gevolgen van de nieuwe politiestructuur op de politionele slachtofferbejegening. De tekst bestaat uit drie grote delen. Een eerste deel bespreekt de evolutie van internationale en nationale initiatieven, structuren en regelgeving tot 1998. Via deze evolutie krijgt de lezer een goed beeld hoe de aandacht voor het slachtoffer in het algemeen en voor de politionele slachtofferbejegening in het bijzonder, gegroeid is.

In het tweede deel wordt er uitgebreid ingegaan op de politionele slachtofferbejegening na de hervorming. Eerst worden de krachtlijnen van de hervorming geschetst. Vervolgens wordt er specifiek overgegaan naar de politionele slachtofferbejegening in de nieuwe politiestructuur waarbij de sleutelpositie van de politie wordt besproken. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen politionele slachtofferbejegening bij de lokale politie en de federale politie met de gedeconcentreerde diensten.

Hierna wordt er overgegaan tot het bespreken van nieuwe initiatieven, structuren en regelgeving die in het kader van de politionele slachtofferbejegening in België opgericht werden. Er wordt eveneens stilgestaan bij bepaalde bedenkingen en knelpunten van deze initiatieven die een gevolg zijn van de politiehervorming. Tenslotte wordt een voorstel beschreven dat een uniform beleid rond politionele slachtofferbejegening voor ogen heeft. Er wordt aandacht gegeven aan elk niveau van de geïntegreerde politie en bij wie deze coördinerende en ondersteunende rol eventueel kan ondergebracht worden.

Een derde en laatste deel gaat over het kwalitatief beschrijvend onderzoek dat gevoerd werd om na te gaan hoe deze nieuwe initiatieven, structuren en regels bij de lokale en de federale politie ervaren worden. Er wordt een antwoord gegeven op de onderzoeksvragen samen met bedenkingen en aanbevelingen in het besluit van dit derde deel.