Inleiding

“Ecoutez mon garçon, sans ‘Union de la Gauche’, la Gauche ne serait jamais arrivée au pouvoir!” Met deze woorden schetste Hubert Védrine, een ervaren politicus en naaste medewerker van François Mitterrand, begin oktober 2003 op een wat paternalistische toon de contouren van mijn studie. Kortweg, zonder eenheid kon en kan links niet winnen.

Zijn stelling, die objectief te noemen valt, is in het kader van deze eindverhandeling zowel een begin- als een eindpunt: een beginpunt vanuit de vaststelling dat bij gebrek aan eenheid, Links steeds het onderspit heeft moeten delven, een eindpunt in de vorm van het onderzoek naar hoe deze factor in de geschiedenis van Links en in het verloop van de samenwerking gespeeld heeft. Waarom was Links in het verleden verenigd of verdeeld en belangrijker: wat stelt/stelde die linkse frontvorming voor?

Toen ik me tijdens het studeren voor de examens in de loop van de maand juni in 2002, in de leeszaal van de Leuvense centrale bibliotheek, aan het afvragen was over welk onderwerp ik mijn thesis zou kunnen schrijven, waren de beelden van een terneergeslagen maar waardige Lionel Jospin die zich, na zijn nederlaag in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen van 2002 terugtrok uit het politieke leven, nog fris in het hoofd. Voor het eerst in de Franse politieke geschiedenis, bereikte een kandidaat van extreemrechts de tweede ronde. Samen met Jacques Chirac die op kop was, betekende dit dat Links geen enkele kandidaat in de tweede ronde had. Kiezers hadden de keuze tussen Rechts en extreemrechts. Dit was welzeker niet volledig het gevolg van een bepaalde politieke of maatschappelijke situatie die Frankrijk naar de rechtse kant deed neigen. Dat bewijst ook de verbijstering van de bevolking, die bijzonder groot bleek te zijn zoals te zien was in de dagen die volgden op de eerste ronde. Belangrijker dan de vraag hoe het extreemrechtse probleem in Frankrijk in elkaar zit en hoe hun een kandidaat in de 2^e ronde van de presidentsverkiezingen terechtkwam, leek mij de vraag waarom een gedoodverfde kandidaat van Links, Lionel Jospin, in de 2^e ronde ontbrak. Links had in de drie voorbije presidentsverkiezingen twee maal de winnaar geleverd en het land was de voorbije vijf jaar tot hoge niveaus van algemeen welzijn en lage werkloosheidscijfers geleid door een linkse -socialistische- premier.

Voorbij de contextfactoren is het duidelijk dat de verdeeldheid van Links[1] tot resultaat heeft gehad dat geen enkele kandidaat van Links, als gevolg van het verkiezingssysteem, de 2^e ronde bereikte. Links totaliseerde in haar geheel 43% / 37.5% van de stemmen in de eerste ronde (afhankelijk van het feit of Jean-Pierre Chevènement bij Links wordt meegerekend of niet).

Dergelijk dramatisch gevolg voor een ideologische strekking die zo veel kiezers vertegenwoordigt, kan een politiek wetenschapper niet koud laten. Met de beperkte achtergrond die ik op dat moment had, vroeg ik me af wat hiertoe had geleid en wat in het verleden allemaal was gebeurd om aan deze verdeeldheid te remediëren.

Niet alleen de geschiedenis van dit fenomeen, maar ook het inzicht in een ideologische strekking die de Franse politieke geschiedenis zo diep getekend heeft is belangrijk en cruciaal om zinnig commentaar te kunnen geven op een situatie die de Franse kiezer en meerbepaald de Franse Linkse kiezer diep geshockeerd heeft.

Dit onderwerp behandelen is interessant om de systematiek, die binnen de unie van Links en de linkse frontvorming bestaat, te overzien. Zonder vooruit te lopen op de conclusies of de inhoud van deze eindverhandeling is het een simpele vaststelling dat wanneer Links zich verenigd heeft, ze ook positieve resultaten of zelfs de overwinning behaald heeft. Hubert Védrine, in het hierboven vermelde citaat, bevestigt dit feit. Dergelijke factor kan niet anders dan belangrijk zijn in het Franse politieke spectrum als het op deze manier en met een dergelijke regelmaat het politieke gebeuren in Frankrijk heeft bepaald.

Mijn studie richt zich op de samenwerking, in de loop van de 20^e eeuw, van alle partijen en tendenzen die Links in Frankrijk telt, eerder dan op hun verdeeldheid, zelfs al gaan deze twee factoren hand in hand. Gezien het historisch verdeelde karakter van Links in Frankrijk[2] is het onderwerp ‘Unie van Links in Frankrijk: van Front Populaire tot Gauche Plurielle’ boeiender en vatbaarder voor een studie van politieksociologische aard.

Als politiek wetenschapper in spe is het dan ook mijn doel met mijn eindverhandeling bij te dragen tot de studie van dit onderwerp en mogelijk uw interesse, beste lezer, er te kunnen voor opwekken.

Zoals gezegd, deze thesis handelt over de samenwerking, de unie, van Links in Frankrijk. Het onderwerp dat op de voorpagina staat gedrukt is juist, maar deels misleidend: we gaan in deze studie meer botsen op vijandigheid en op hevige concurrentie tussen de linkse partijen en tendenzen dan we geconfronteerd zullen worden met samenwerking en verdraagzaamheid tussen diezelfde partijen. Niettemin blijft onze focus zich richten op deze samenwerking. Het feit dat deze samenwerking een doel heeft, namelijk het samen oppositievoeren of samen regeren, mag niet uit het oog verloren worden. Ook is de keuze waarvoor gematigd Links altijd gestaan heeft wat unie en samenwerking betreft - namelijk een keuze voor het centrum of de communisten - als element in deze eindverhandeling aanwezig.

Structuur en inhoud

De structuur van deze eindverhandeling is zo eenvoudig mogelijk gehouden. Deze eindverhandeling bestaat uit drie delen, waarvan de twee laatste het gros van het corpus voorstellen. Na deze inleiding volgt het eerste deel die de probleemstelling van deze eindverhandeling bespreekt. Het tweede deel behandelt het geschiedkundige verloop van de Linkse frontvorming, vanaf het einde van de eerste wereldoorlog tot de presidentsverkiezingen van 2002. Het derde deel, dat voornamelijk duiding geeft bij de feiten die aangereikt zijn doorheen het tweede deel, probeert de antwoorden op de onderzoeksvragen reeds vorm te geven en een hint op de antwoorden te formuleren die in de conclusies uitgewerkt zullen worden. Als laatste wordt overgegaan tot het beantwoorden van de onderzoeksvragen in de conclusies van dit eindwerk.

[1] Er waren 7/8 kandidaten die tot de linkerzijde kunnen gerekend worden (afhankelijk van het feit of Jean-Pierre Chevènement bij Links wordt meegerekend of niet).